Ligt er een kans voor Zaanstad om zich te profileren als groene gemeente nu de gemeenteraad van Oostzaan een uniek bouwproject van architecte Eva Stache lijkt af te serveren? Aardgasvrij, ecologisch verantwoord en met de financiering van de bouw al rond? Het project zou, net als eerder het toen nieuwe Inntel Hotel in het centrum van Zaandam, zomaar de wereld over kunnen gaan.
Stache ontwierp voor het Radio 9-terrein in Oostzaan de eerste compleet groene straat van Nederland, met veertien zogenoemde tangramhuizen. Er staat er inmiddels onder andere eentje in Soest, met een oppervlakte van circa 250 vierkante meter, hergebruikte balstenen en gepotdekselde planken van red cedar als gevelbekleding en een begroeid schuin dak. Aan het Bombraakpad in Oostzaan komen in de toekomst sowieso woningen, zo heeft de raad besloten, maar niet noodzakelijkerwijs de innovatieve zelfbouwhuizen van de Oostzaanse architecte. Het project wordt openbaar aanbesteed, zodat de opdracht aan de hoogste bieder kan worden gegund.
Het tangramhuis is een prijswinnend concept voor energienul zonnewoningen. Energienul omdat naast een gesloten energiekringloop ook energie opgewekt wordt, bijvoorbeeld via zonnepanelen.
Samenwerking met de zon
En het is een zonnewoning omdat het concept is gebaseerd op een goede samenwerking met de zon, ofwel het optimaal profiteren daarvan. Meer woningen in een cluster bouwen, zoals in de buurgemeente het plan was, betekent voor de eigenaren lagere kosten – en belangstelling was er al.
Het basisontwerp van Stache gaat uit van zeven basisideeën:
- Zon: er wordt gebruik gemaakt van de enige gratis energieleverancier. Daarom een compacte bouw met grote ramen op het zuiden en kleine of geen ramen op het noorden.
- Zonweringen: om oververhitting te voorkomen worden buitenzonweringen gebruikt. Die weren zonlicht en zonnewarmte en leveren energiebesparing op.
- Isolatie: de woningen hebben een buitengewoon goede isolatie van de buitenschil (Rc = 8 m2.K/W) en een naad- en kierdichte constructie.
- Ventilatie: er wordt gebruikgemaakt van een slimme, natuurlijke ventilatie met passief gebruik van de aardwarmte. In de zomer koel, in de winter voorverwarmd.
- Verwarming: een gaskachel voor verwarming en een zonneboiler met zonnecollector voor warm tapwater is meer dan voldoende.
- Materialen: een houtconstructiebouw verzekert de bewoner van een behaaglijk binnenklimaat. Gevel- en dakvegetatie bieden koeling, wateropname van regenwater, isolatie en afvang van fijnstof en andere vervuilende stoffen uit de lucht.
- Energieopwekking: om een energienul huis te hebben wordt de gebruikte elektriciteit weer opgewekt met behulp van zonnepanelen (PV elementen).
Energieneutrale woningen worden steeds populairder en Stache, ook de ontwerpster van het beeld van Jacob Cornelisz. van Oostsanen dat sinds 2010 voor de Kunstgreep staat, doet inmiddels buiten haar kunstenaarschap bijna niet anders meer. In het eigen dorp aan de slag gaan lijkt haar echter door de neus te worden geboord.
Stefano Boeri
Wereldwijd is de Italiaan Stefano Boeri een grote naam in groen bouwen. Hij ontwierp bijvoorbeeld een ‘bomenstad’ bij de Chinese stad Liuzhou, die momenteel gebouwd wordt. In de nieuwe voorstad moeten 30.000 mensen gaan wonen en alle huizen, winkels, scholen, kantoren en andere panden worden bedekt met bomen, struiken en planten: in totaal worden er 40.000 bomen en bijna een miljoen planten neergezet om de lucht te zuiveren en zuurstof te produceren.
In een veel kleiner project worden momenteel twee torenflats gebouwd in Nanjing, die ook schuilgaan onder het groen. En ook in zijn woonplaats Milaan wonen inmiddels mensen in Boeri’s visionaire ontwerpen. De schaal van Stache is wat Zaanser, maar hun drijfveren vertonen ongetwijfeld veel overeenkomsten.
