Een roltrap neemt zijn eigen beslissingen, legt wethouder Hans Slegers uit in een brief aan de gemeenteraad naar aanleiding van voorstel om de roltrappen bij het hotel Inntel in het centrum van Zaandam te vervangen door een vaste trap. ‘Een roltrap is een technisch gevoelige installatie. Als de beveiliging in de roltrap denkt dat er iets of iemand bekneld zit dan schakelt de roltrap onmiddellijk uit.’ Menselijk gedrag is een verstorende factor die zo’n trap als het ware steeds weer op het verkeerde been zet.
Gedrag is de belangrijkste oorzaak van de storingen, aldus de wethouder. De oorzaken van stilstand zijn technische storingen, het uitvoeren van noodzakelijk onderhoud (minstens zes keer per jaar) en bijzondere situaties als een noodstop, oneigenlijk gebruik, een stroomstoring of een ongeval. Hij somt ook een aantal voorbeelden op van oneigenlijk gebruik, waarbij de trap zichzelf dus uitschakelt omdat er door de veiligheidsmechanismen onraad vermoed wordt:
- Onder de deksels bij de op- en afstap zitten veiligheidsschakelaars die worden aangesproken als de beplating teveel doorbuigt (overbelasting). Wanneer vanaf de laatste paar treden iemand daar bovenop springt dan schakelt de roltrap zichzelf uit.
- Wanneer de treden niet soepel in elkaar schuiven aan het eind van de trap dan wordt dat gezien als een beknelling. Een geremd wiel (fiets, kinderwagen, rollator of zelfs vuil) tegen de treden remt het inschuiven van de trede en zorgt voor uitschakeling. Maar ook met de rubberzool van een schoen is dit te simuleren. Een schroef op de treden gooien beschadigt niet alleen de treden, maar remt het inschuiven van de treden ook af. Dit veroorzaakt uiteindelijk het uitschakelen van de roltrap.
- Wanneer iemand met zijn vinger tussen de rubberen band en bandingang komt, dan moet de roltrap uitschakelen. Een kauwgompje op de band plakken wordt door het systeem gezien als een vinger die er tussenzit. Dit leidt tot uitschakelen.
- Secondelijm op de noodknop veroorzaakt een blijvende noodstop.
- Een harde ruk aan een van de leuningen (geleidebanden) leidt ook tot stilstand.
Het gemiddelde aantal technische storingen bedroeg in de afgelopen zes maanden negentien, met een totale stilstand van 201 uur, dat is per keer gemiddeld 10,6 uur. Dat lijkt een enorm aantal, maar in diezelfde periode werden zo’n 450 bijzondere situaties geturfd; zo’n twee tot drie incidenten per dag. Er werd 127 keer de noodstop gedrukt – een bijna dagelijks gebeuren dus. Alleen al door het indrukken van de noodstop stonden de roltrappen in totaal 658 uur stil. Eén keer een noodstop indrukken betekent gemiddeld genomen 5,2 uur stilstand.
Beschikbaarheidseis
De technische mankementen hebben voor een belangrijk deel te maken met het gegeven dat de roltrap in de openbare ruimte staat en er geen overkapping is. Een overkapping zou iets kunnen betekenen om de 201 uur aan technische storing naar beneden te brengen, maar de grootste boosdoeners wat betreft de haperende roltrappen blijven gebruikers, bedoeld of onbedoeld. De huidige onderhoudsaannemer zet zich in om een beschikbaarheid van de roltrap te realiseren van 99 procent. Is de beschikbaarheid van de roltrap lager dan is er sprake van een korting die de gemeente mag verrekenen. De aannemer wordt echter niet aansprakelijk gesteld voor de bijzondere incidenten als gevolg van gebruikersgedagingen. Deze zijn immers niet te wijten aan de installatie en zijn ook niet te voorkomen door de aannemer.
Lift minder gevoelig
De lift is veel minder gevoelig voor oneigenlijk gebruik en lijkt alleen te saboteren door echt iets kapot te maken. In de afgelopen anderhalf jaar zijn er zes storingen geweest. De lift is in die tijd 65.614 gebruikt (het aantal keren dat de lift omhoog en omlaag is gegaan) en dat is per dag 180 keer omhoog én 180 keer omlaag. De responstijd bij een technische storing is twee uur; bij opsluiting één uur.
