Jeroen Landsman uit Zaandijk is een Facebookpagina begonnen met als doel het beeld Leda en de Zwaan van Jan Wolkers 60 jaar na dato verplaatst te krijgen naar een waardiger plek.
‘Dat het eerste beeld dat Jan Wolkers voor de openbare ruimte maakte in Zaandam staat weten niet heel veel mensen. Dat moet veranderen vind ik. Daarom heb ik een FB-pagina gestart om het beeld van het mistroostige eind van de Stationsstraat naar de Gedempte Gracht in Zaandam te verplaatsen. Leda en de Zwaan moeten naar de Gedempte Gracht!,’ schrijft hij ter inleiding. Acht mensen volgen De Gedempte Gracht is een Wolkers waard inmiddels.
De in 2007 overleden schrijver, tekenaar en beeldhouwer had echter zo zijn redenen om het verhaal over Leda en de Zwaan te gebruiken voor een beeld bij de brug over de Vaart. In een kunstrubriek zei hij: ‘Op zo’n brug stelde ik me de mensen in het verkeer voor die daar even langs komen, even zo met een blik kunnen kijken en dat beeld zien. Dat moest een actiemoment worden, a sudden blow.’
Dichterlijke inspiratie
De laatste woorden komen uit een gedicht van W.B. Yeats. De vaart en de beweging waarmee Yeats de komst van de zwaan verwoordt, wilde Wolkers ook in het beeld leggen.
Er zijn meerdere Nederlandse vertalingen, waaronder deze van A. Roland Holst en J. Eijkelboom:
In november 2007 was de laatste mislukte actie om het beeld te verplaatsen naar de Gedempte Gracht, nadat twee eerdere pogingen ook al waren gestrand.
Niet het eerste
Overigens gaat het wel om een vroeg beeld van Wolkers, maar niet om zijn eerste ontwerp voor de openbare ruimte. De gemeente Kruiningen nam hem in 1956 al in de arm voor een tastbare herinnering aan de watersnoodramp en dat beeld (zie hieronder) werd op 1 februari 1957 geplaatst.
Leda is een figuur uit de Griekse mythologie. Het verhaal is dat oppergod Zeus zijn oog op haar liet vallen en erin slaagde om in de gedaante van een zwaan gemeenschap met haar te hebben. De Zwaan is sinds de oudheid een veelgebruikt thema in de beeldende kunst.
