Revolutie op de Schans: hek er omheen en 17,50 euro entree betalen

Daar is dan eindelijk de uitleg van het college over de plannen met de Zaanse Schans, met de bevestiging dat er vanaf het toeristenseizoen 2026 een verplichte kaartverkoop komt voor toeristen om zo 'de hoognodige investeringen in het immens populaire gebied te kunnen realiseren'. Het is nu aan de gemeenteraad om een aantal nog verder uit te werken principebesluiten te beoordelen.

'Voor een succesvol systeem van kaartverkoop is het nodig om de paden en wegen op de Zaanse Schans aan de openbaarheid te onttrekken. Vrijwillige kaartverkoop in openbaar gebied werkt niet,' schrijft het college. Het voorstel is om de regionaal - en met name voor inwoners van Wormerland - belangrijke fietsroute langs de Kalverringdijk te verleggen. Bewoners van de Zaanse Schans en hun gasten, inwoners van Zaanstad en Wormerland, leden van Vereniging De Zaansche Molen, personen die werkzaam zijn op de Schans, leveranciers en particuliere horecagasten met een reservering zullen geen toegangsprijs hoeven te betalen.

Berekening entreeprijs

Het college stelt als uitgangspunt voor om voor toeristische bezoekers een entreeprijs te hanteren van 17,50 euro, inclusief BTW. 'Uit onafhankelijk onderzoek van Motivaction komt voort dat dit voor toeristen een reëel tarief is, dat de nodige inkomsten oplevert voor het uitvoeren van alle genoemde plannen. Het college heeft op basis van deze inkomstenverwachting een model gemaakt voor de toekomstige exploitatie van het gebied. Hierbinnen wordt rekening gehouden met groepsarrangementen, korting voor kinderen en de Museumjaarkaart. De Zaanse Schans heeft daarnaast ook andere inkomsten zoals huurinkomsten, parkeeropbrengsten en subsidies,' aldus het schrijven van het dagelijks bestuur aan de raad. De belangrijkste elementen uit het voorstel zijn:

• De Zaanse Schans is een icoon van de Zaanstreek en vormt een belangrijk onderdeel van de regionale identiteit. Het erfgoed en de leefkwaliteit voor bewoners dreigen ernstig aangetast te worden door overtoerisme. Dit heeft grote gevolgen voor veiligheid, leefbaarheid en leidt tot oplopend achterstallig onderhoud.

• Inkomsten uit entreetickets zijn nodig voor de noodzakelijke investeringen in het hele gebied.

• Om ticketverkoop mogelijk te maken worden wegen en paden aan de openbaarheid onttrokken. De Zaanse Schans is dan niet meer vrij toegankelijk zoals nu.

Sinds 2022 is de drukte na de coronadip in het toerisme als vanouds terug op de Schans. In 2024 trok de Zaanse Schans 2,6 miljoen bezoekers en daarmee zijn ook alle problemen door het overtoerisme in volle hevigheid terug. De voorspelling van het Nationaal Bureau voor Toerisme is dat het internationaal toerisme naar Noord-Holland de komende jaren groeit met 37 procent. Dat gaat óók extra drukte – en druk - betekenen op de Zaanse Schans. Zaanstad wil dit voor zijn.

Bron: Gemeente Zaanstad

'De Zaanse Schans is nooit bedacht als de internationale publiekstrekker die het nu is, met miljoenen bezoekers van over de hele wereld. Het is een plek waar Zaans erfgoed terecht kon dat elders gesloopt dreigde te worden in de naoorlogse jaren. Sinds een aantal jaren is de Zaanse Schans een landelijk symbool voor overtoerisme. Het erfgoed staat ernstig onder druk en er is geen budget beschikbaar om te investeren in het behoud ervan. We willen dit behoud doen zonder een beroep op de portemonnee van de Zaanse belastingbetaler. Juist de internationale toeristische belangstelling biedt een uitgelezen kans om de benodigde inkomsten te genereren voor de investeringen om de Zaanse Schans te kunnen behouden,' legt wethouder Wessel Breunesse de omwenteling uit.

Gemeente Zaanstad / Pascal Fielmich 

De Schans heeft dringend investeringen nodig in onderhoud en behoud van al het historische erfgoed, verbetering van de veiligheid en aanpak van openbare ruimte in het hele gebied. 'Niets doen is geen optie. Zonder voldoende middelen om adequaat onderhoud te kunnen plegen gaat het erfgoed op korte termijn (vijf tot zeven jaar) verloren. Zonder erfgoed is er geen Zaanse Schans. Ook de omvang van de toeristenstroom is van invloed op het erfgoed: hoe méér het wordt gebruikt, des te méér onderhoud en beheer nodig is. Het raadsvoorstel geeft aan dat voor uitvoering van de plannen ongeveer tien jaar nodig is.'