Kleine verlaging rioolheffing kleinverbruikers gaat paar bedrijven kapitaal kosten

Het college heeft naar aanleiding van een aangenomen motie van de PvdD, D66 en de ChristenUnie onderzocht wat de effecten zijn van het schuiven met de rioolheffing tussen het vaste tarief tot 300 kubieke meter en het gebruiksdeel boven de 300 kubieke meter, waarbij het eerste goedkoper en het tweede duurder wordt. Uitgangspunt moest daarbij zijn dat het Zaanstad geen geld zou kosten.

Het idee achter het onderzoek is een lastenverlaging voor kleinverbruikers (huishoudens en het kleinbedrijf) en een verhoging voor grootverbruikers, zodat de laatste groep verleid wordt om het watergebruik zoveel mogelijk te beperken. De gemeentelijke heffing moet betaald worden door iedereen die water van een perceel afvoert naar het gemeentelijke riool, zowel direct als indirect. 

Bron: Gemeente Zaanstad

Zaanstad kent voor de rioolheffing een gedifferentieerd tariefstelsel. Iedereen met een aansluiting op het gemeentelijke riool of op het oppervlaktewater betaalt als gebruiker een basistarief van 322,66 voor de eerste 300 kubieke meter. Voor elke volle 100 kubieke meter die daar bovenop wordt geloosd, wordt een bedrag van 107,54 euro in rekening gebracht - 33 procent van het basistarief. Het levert de gemeente op jaarbasis 26,2 miljoen euro op, waarvan grofweg 2,06 miljoen afkomstig is van bedrijven die meer lozen dan 300 kubieke meter per jaar.

Bron: Gemeente Zaanstad

Een geringe afname van het basistarief leidt volgens het onderzoek tot een grotere toename van het grootverbruikstarief. Voor elke tien euro die het basistarief  afneemt, stijgt het grootverbruikstarief (per 100 kubieke meter) met 40,75. Dat is voor een stijging van 38 procent. Op basis van de laatste gegevens van PWN kent Zaanstad 271 bedrijven die meer lozen dan 300 kubieke meter per jaar. Deze verbruiken gezamenlijk 18.300 eenheden van 100 kubieke meter op jaarbasis en de vijf grootste lozers op het gemeentelijke rioolstelsel nemen daarvan 1,26 miljoen voor hun rekening.

Bron: Gemeente Zaanstad

In de keten van drinkwater tot verwerking afvalwater, worden bewoners en bedrijven naast de rioolheffing ook aangeslagen voor het transport en levering van drinkwater door de PWN en een heffing voor de zuivering van afvalwater door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. De gemeentelijke rioolheffing kent een vast basistarief omdat bijna iedereen een gemeentelijke aansluiting heeft voor het transport van rioolwater naar de zuivering. De zuiveringsheffing van het waterschap is maakt onderscheid tussen één- en meerpersoonshuishoudens. PWN rekent af op werkelijk waterverbruik. 

Milieuwinst?

Er is weinig bekend over effectieve maatregelen die leiden tot vermindering van het waterverbruik, stelt het college op basis van een rapportage van de Algemene Rekenkamer. Het drinkwaterverbruik in Nederland neemt toe, terwijl de doelstelling van het Rijk is om het verbruik met 20 procent terug te dringen in 2035. 'In de motie wordt verondersteld dat een hoger tarief leidt tot meer bewust gedrag om water te besparen. De Algemene Rekenkamer zet vraagtekens bij deze veronderstelling. Zij geeft aan dat wanneer drinkwater iets duurder wordt, het waarschijnlijk is dat het verbruik niet zal afnemen. Ook is de verwachting dat verbruikers hun gedrag niet zullen aanpassen,' schrijft het college aan de raad. 

Prijsbeleid onmogelijk

'De veronderstelling in de motie houdt ook in dat lagere tarieven de noodzaak tot waterbesparing verminderen. Daarmee lijkt het logischer om de groep met het grootste verbruik zwaarder te belasten. Dat zijn de huishoudens die in de motie juist ontzien zouden moeten worden. Het alternatief is om een prijsbeleid toe te passen op alle lozers. Dit is echter niet mogelijk via de rioolheffing omdat alleen de werkelijk gemaakte kosten voor de gemeentelijke watertaken, via de rioolheffing kunnen worden doorbelast naar de gebruiker.' De conclusie is dat een kleine verlaging van de rioolheffing voor kleinverbruikers een paar bedrijven een kapitaal gaat kosten, met een te verwaarlozen milieuwinst.