Jeugdzorg de financiële molensteen waar alles om draait

Vanaf 2028 leiden aanhoudende problemen met de financiering van de jeugdzorg tot grote tekorten voor Zaanstad - en zowat alle andere gemeenten - maar het college is erin geslaagd om voor de komende twee jaar een sluitende begroting op te stellen. Dat betekent dat het bestuur dat na de verkiezingen van maart aan de slag gaat in elk geval niet al met een achterstand begint.

Het financiële beeld is ten opzichte van de voorjaarsnota negatiever geworden doordat het Rijk de hand op de knip houdt. 'Met name in de jaren 2028 en verder leiden de kosten van de jeugdzorg tot grote tekorten. We maken daarom in de meerjarenbegroting voor 2028 en 2029 duidelijk aanwijsbaar welk deel van deze tekorten veroorzaakt wordt door de gebrekkige financiering vanuit Den Haag. Dit is relevant omdat de commissie-Van Ark in 2027 opnieuw gaat kijken naar de mate waarin gemeenten gecompenseerd worden voor deze groeiende taak. Bij onze begroting zie je dat precies daar de schoen blijft wringen. We blijven als Zaanstad duidelijk hoorbaar in de lobby voor een structurele oplossing,' aldus wethouder van Financiën Stephanie Onclin.

Incidentele knelpunten 

Door deze ontwikkeling en een aantal andere bijstellingen op de begroting moet Zaanstad een aanvullend tekort van in totaal 3,3 miljoen euro voor 2027 corrigeren. Daarnaast spelen meerdere incidentele knelpunten op de begroting, mede doordat voor een aantal activiteiten de incidentele externe dekking afloopt. Een voorbeeld hiervan is financiering van het Team Wijkgerichte Overlast. Het college lost dit op door gebruik te maken van de incidentele compensatie van de jeugdzorgkosten uit 2023 en 2024 die op Prinsjesdag werd toegezegd door het demissionaire kabinet.

 Lastenverhoging  

Door het gebruik van deze incidentele inkomsten voert het college nu geen drastische bezuinigingsmaatregelen door. De lokale lasten worden wel zoals altijd gecorrigeerd voor inflatie. Ook is ervoor gekozen de algemene lasten van de inwoners niet nu al te verhogen om de begroting in de toekomst sluitend te maken. Doordat de onzekerheid over de financiële situatie speelt op de langere termijn, vindt het college het niet wenselijk nu al hierop vooruitlopend ingrijpende maatregelen te nemen.

Niet naar de rechter

'Nu al lokale lasten verhogen en drastische bezuinigingen doorvoeren vooruitlopend op een dreigend gat in de begroting vanaf 2028 zou zúlke grote financiële gevolgen hebben, dat we dit onverantwoord vinden. We gaan niet nu al voorzieningen en dienstverlening versoberen of een veel groter beroep doen op de portemonnee van Zaankanters en Zaanse ondernemers. Bij onze collega-gemeenten is helaas nu geen meerderheid te vinden voor een gang naar de rechter om eerlijke afspraken rond de kosten jeugdzorg af te dwingen – dit is en blijft de financiële molensteen om de nek van gemeenten. We blijven ons inzetten voor een betere balans tussen ‘taken en knaken’ en een gezonde financiële verhouding tussen Rijk en gemeenten,' zegt Onclin.

Begroting in de raad

De begroting is gisteravond aangeboden aan de gemeenteraad. Op dinsdag 28 oktober zijn de Algemene Beschouwingen. Hierbij delen alle raadsfracties hun standpunt over de begroting en hun eigen bredere politieke visie voor de komende jaren. Op donderdag 30 oktober en dinsdag 4 november debatteert de gemeenteraad. Op 11 november beslist de Zaanse gemeenteraad definitief over de begroting.