Financiering jeugdzorg bungelt boven begroting: Zaanstad desnoods naar de rechter

Er is vooralsnog geen zicht op structurele verbetering van de financiële verhoudingen tussen het Rijk en gemeenten. De dreiging van het ravijnjaar 2026 is voor gemeenten allesbehalve weggenomen. en tegen deze onzekere achtergrond is de Voorjaarsnota van Zaanstad tot stand gekomen. Het meest heikele punt is de bekostiging van de jeugdzorg, die nog niet geregeld is. 

De begrotingsvoorstellen zijn sluitend voor 2026 en 2027 maar een miljoenentekort dreigt voor de jaren daarna, aldus de aankondiging van de publicatie van het stuk. Door een groeiend takenpakket dat daarnaast steeds hogere (wettelijke) eisen kent, door geldgebrek en door capaciteitsvraagtukken staat de Zaanse begroting onder druk.  'Het Rijk moet de gemeenten voldoende geld geven om alle taken te kunnen uitvoeren. Het afgelopen jaar heeft Zaanstad samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in Den Haag geprobeerd om de dreigende korting van 2,3 miljard euro voor gemeenten ongedaan te maken. Na de publicatie van een rapport over de uit de pan rijzende jeugdzorgkosten is onze lobby uitgebreid met de eis tot eerlijke compensatie hiervoor,' zegt wethouder van Financiën Stephanie Onclin. 

Jeugdzorg

Bij de Zaanse Voorjaarsnota is uitgegaan van volledige compensatie door het Rijk voor de jeugdzorg - conform het advies van de commissie Van Ark. Als het Rijk anders besluit (dus geen 100 procent compensatie) dan is het college bereid om -samen met de VNG- naar de rechter te stappen. Het college zoekt verder naar ruimte in de begroting via efficiënter werken, via het creëren van extra inkomsten -zonder de woonlasten te verhogen- en via het strategisch inzetten van reserves. Zo ontstaat voor 2026 en 2027 een sluitende begroting. Een deel van het ravijnjaar wordt daarmee opgelost, maar een tekort op de begroting vanaf 2028 lijkt zo onvermijdelijk.

Verschuiving ravijnjaar

Onclin is niet positief over de maatregelen die het Rijk wél laat zien in haar eigen Voorjaarsnota: 'De Haagse voorstellen voor verbetering van onze situatie leiden hooguit tot verschuiving van het ravijnjaar van 2026 naar 2028. De dreiging is nog lang niet van tafel.' Met de Voorjaarsnota herijkt het college ook de begroting van het lopende jaar. Een deel van de knelpunten in het beleid van Zaanstad kan niet wachten op mogelijk betere financiële tijden en die zijn daarom toch meegenomen in de Voorjaarsnota.

 Jaarlijks stelt Zaanstad een Voorjaarsnota op die bestaat uit twee delen: een voortgangsrapportage over het lopende financiële jaar en de kaders voor het opstellen van de begroting voor de volgende jaren (2026 - 2029). Gezien de grote financiële onzekerheid en de tekorten die meerjarig ontstaan, legt het college nu geen sluitende begroting neer voor de jaren na 2027.

Dit jaar is het laatste volledige jaar van de huidige coalitie. In maart 2026 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. 'Met het wél sluitend maken van de jaren 2026 en 2027 én het oplossen van een aantal structurele en incidentele knelpunten, laat het college straks een duidelijke en verantwoorde financiële positie achter voor het volgende college,' is de boodschap. De gemeenteraad bespreekt de nota op 3 en 5 juni en neemt er een besluit over op 12 juni.