Geen boetes voor buitenslapers, wel een groepsverbod voor overlastgevers

De gemeenteraad van Zaanstad heeft met een krappe meerderheid een stokje gestoken voor het plan om buitenslapers te kunnen beboerten. Burgemeester Jan Hamming zei dat instrumentarium nodig te hebben om te kunnen optreden in extreme situaties, waar de veiligheid en volksgezondheid in het geding zijn. Hij kreeg zijn zin niet.

Ondanks zijn belofte dat ver 'heel zorgvuldig en terughoudend' met boetes zou worden omgaan en dat de gemeente blijft investeren in voorzieningen voor daklozen kon hij niet iedereen ervan overtuigen dat in kunnen grijpen bij zware overlast soms als laatste redmiddel om een (dreigende) bestraffing vraagt. Hij gaf wel toe dat het beter was geweest om vooraf de instanties die betrokken zijn bij de dakloosheidsproblematiek te betrekken bij het voornemen om de boeteclausule op te nemen in de Algemene Plaatselijke Verordening. Er was alleen over overlegd met de politie, het Openbaar Ministerie en de handhavende partijen.

Buitenproportioneel

De tegenstemmers oordelen dat mensen niet moeten worden bestraft voor het landelijk tekort aan woningen, waardoor dakloosheid toeneemt, en een boete kan iemand die dakloos is nog verder in de problemen kan brengen. Zaanstad heeft bovendien een tekort aan nachtopvangplekken. 'Het beboeten van het gebruik van de openbare ruimte als slaapplaats is een buitenproportionele maatregel voor het beoogde doel,' namelijk overmatige overlast in specifieke gebieden tegengaan, aldus een aangenomen amendement.

Dankzij een amendement van de ChristenUnie en de PvdA wordt in de APV wel de omschrijving van het groepsverbod nader omschreven. Dat verbod is een handvat voor de polituie en handhaving om bijvoorbeeld de overlastgevers bij winkelcentrum de Rozenhof in Zaandam te kunnen aanpakken. Om verschillende interpretaties van begrippen als 'redelijk doel' en 'hinderlijk' te voorkomen die willekeur in de hand kunnen werken is de omschrijving aangescherpt. Het gaat om het tegengaan van 'doelloos en hinderlijk rondhangen op openbare plaatsen, van drie of meer personen in groepsverband'.

Nieuwe tekst

'Dit verbod geldt alleen in specifieke gebieden die door de burgemeester als zodanig worden aangewezen (in het belang van de openbare orde en veiligheid of bescherming van het woon- en leefklimaat). Voordat de burgemeester hiertoe over kan gaan moet blijken dat er op deze specifieke openbare plaatsen sprake is van aantoonbare en structurele zware overlast, waardoor de veiligheid in een gebied onder druk staat. Dat dit het geval is kan bijvoorbeeld blijken uit politierapportages. Alleen als dit is vastgesteld in een aanwijzingsbesluit kunnen politie en buitengewoon opsporingsambtenaren het groepsverbod handhaven. Het is aan hen om vast te stellen dat er doelloos en hinderlijk wordt rondgehangen, waardoor er groepsgewijze overlast wordt veroorzaakt,'n aldus de aangenomen tekst.

Een voorstel van de Partijn voor de Dieren, de SP en Rosa om het groepsverbod uit de APV te halen haalde het niet. Zij betwijfelen de effectiviteit van het verbod en willen zich liever richten op de achterliggende oorzaken van het onaangepaste gedrag. Je kunt groepen wel wegsturen van bepaalde plaatsen, maar waarschijnlijk duiken ze dan ergens anders opnieuw op, aldus de drie fracties. 'Een groepsverbod kent verder bezwaren vanuit mensenrechten als vrijheid van vergadering en vrijheid van vereniging. Het handhaven op samenkomen in groepen moeten we daarom uiterst voorzichtig mee zijn.'