Uitstel Zero Emissie Zones tot 2030 kan Zaanstad veel geld gaan kosten

Het raadsbesluit om de invoering van Zero Emissie Zones in de winkelgebieden van Zaandam, Krommenie en Wormerveer met vijf jaar uit te stellen tot 2030 geeft Zaanse ondernemers meer tijd om zich voor te bereiden op deze zones waar alleen schone bedrijfswagens welkom zijn, maar in steden als Amsterdam en Haarlem ontsnappen ze er al niet meer aan. Het is bovendien de vraag of de gemeente zich niet geweldig in de vingers heeft gesneden met het uitstel. 

Zaanstad heeft van het Rijk al geld gekregen voor de voorbereiding van de implementatie die na de rode kaart in de raad ook op de lange baan is geschoven. Voor een succesvolle ZE-zone is de juiste handhaving nodig om te zorgen dat de regels worden nageleefd. Zaanstad heeft een inschatting van de kosten gemaakt om één zone in te voeren.

Hiervoor zijn twee scenario’s uitgeplozen: handhaving met camera’s kost circa 1,2 miljoen euro en handhaving door middel van een scanauto 600.000 euro. Voor beide scenario’s werd een looptijd van vijf jaar aangehouden, met de aanname dat de kosten per jaar fors afnemen en na vijf jaar richting de nul gaan. In deze bedragen zijn ook extra uren voor handhaving en extra capaciteit voor de afdeling vergunningen begroot.

Terugbetaling

Dit betekent dat er voor drie zones rekening moet worden gehouden met een totale kostenpost van één van de bovenstaande scenario's maal drie, hetgeen neerkomt op ongeveer 1,8 miljoen en 3,6 miljoen euro. Dit zijn kosten die de gemeente sowieso moet maken omdat het vanaf 2030 verplicht is om een ZE-zone in te voeren. De gemeente ontving in 2023, 2024 en 2025 in totaal 1,2 miljoen euro subsidie voor deze kosten voor de invoering van de drie zones en deze subsidie moet uiterlijk twee jaar na de ontvangst (dus 2025, 2026 en 2027) zijn besteed. Wat niet aan de ZE-zones wordt uitgegeven moet worden terugbetaald. Op dit moment is daarvan circa 300.000 euro gespendeerd.

Financiële toekomst onzeker

Het ministerie heeft Zaanstad toestemming gegeven om tien procent (circa 120.000 euro) van de middelen te besteden aan projecten die uitstoot verminderen en het college wil dat geld inzetten om deelmobiliteit te bevorderen. Dat betekent dat er ongeveer 780.000 euro terug moet worden gestort.

'Momenteel is onduidelijk of er opnieuw financiering vanuit het Rijk komt voor de gemeenten die in 2030 een Zero Emissie Zone gaan invoeren. Evenmin is er zicht op financiering vanuit de gemeente zelf voor de ontwikkelingen van een ZE-zone in 2030. Er zijn op dit moment geen middelen voor gereserveerd of begroot,' schrijft het college aan de gemeenteraad. Zaanstad doet er in gesprekken met het ministerie alles aan om terugbetaling van de bijna acht ton te voorkomen, maar het is zeer onzeker of dat gaat lukken.

Lange voorbereiding

'Qua planning wordt geadviseerd uiterlijk twee jaar voor aanvang te beginnen met de voorbereidingen om de ZE-zones tijdig te kunnen realiseren. Denk aan participatie, aanbestedingsprocessen en het opstellen van een verkeersbesluit' Ondernemers moeten volgens de landelijke regels minimaal vier jaar van tevoren (dus begin volgend jaar) op de hoogte worden gebracht dat de zones er aan zitten te komen.