De PvdA is benieuwd hoe de overige fracties in de Zaanse gemeenteraad aankijken tegen basisbanen als een mogelijkheid om alle inwoners aan (goed) werk te helpen. In plaats van een uitkering krijgen mensen die geen kans hebben op de arbeidsmarkt en vaak al jaren thuiszitten een basisbaan. Werk zat in de wijken, de zorg, bij sportverenigingen en op scholen.
Daar blijven nu veel werkzaamheden liggen of worden ze er als klussen bijgedaan door toch al overbelaste zorgverleners, leerkrachten of vrijwilligers. Er wordt vaak gesproken over ‘mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt’, maar vergeten wordt dat de arbeidsmarkt soms ook een lange afstand tot hen heeft gekregen, schrijft de PvdA in een agenda-initiatief. Mensen die langere tijd geen werk hebben gehad passen niet zomaar in de openstaande vacatures. Er wordt in ons land echter nauwelijks meer geïnvesteerd in een actief arbeidsmarktbeleid terwijl de technologisering, flexibilisering en intensivering van werk dit juist urgenter maken, constateert de partij.
Steun van WRR
De PvdA is daarom blij met ‘één van de meest opvallende aanbevelingen’ die de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid doet in haar recente rapport Het betere werk: het pleidooi voor de basisbaan. Voor mensen die al lange tijd uitzichtsloos in de bijstand zitten, biedt de basisbaan perspectief. Niet alleen gaan ze het minimumloon verdienen en gaan ze er dus financieel op vooruit, ook is het hebben van een baan goed voor de gezondheid en het algemeen welzijn. ‘Mensen die werken hebben meer sociale contacten, staan over het algemeen sterker in hun schoenen en hebben het gevoel van toegevoegde waarde te zijn.’
Geen verdringing
De basisbaan is altijd aanvullend op het reguliere werk: van verdringing mag geen sprake zijn, want het gaat om extra werkgelegenheid. Groningen, Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Heerlen zetten al langer in op het scheppen van basisbanen. De nadruk ligt daar op eenvoudig werk als eventueel opstapje naar een reguliere baan. Basisbanen moeten mensen de zekerheid geven die op de reguliere arbeidsmarkt ontbreekt.’ Dat betekent dat ingezet dient te worden op vaste contracten voor de meest kwetsbare burgers en op langjarig commitment. Juist mensen die vanuit een uitkeringssituatie komen, hebben op meerdere levensterreinen ondersteuning nodig.’
Kosten en baten
Basisbanen bieden dan bescherming tegen de ingewikkeldheid en ‘permanente tijdelijkheid’ van de reguliere arbeidsmarkt, schrijft de PvdA. Ze hoeven niet per se gericht te zijn op de uitstroom naar regulier werk. Zaken zoals welbevinden, sociale contacten, erbij horen, gezondheidswinst en zelfrespect zijn eveneens van belang. Het gaat wel om grote investeringen: de gemeente Amsterdam bijvoorbeeld trekt jaarlijks elf miljoen euro uit om maximaal 500 mensen deel te laten nemen aan de plaatselijke Werkbrigade. Daar staat tegenover dat de opbrengst van basisbanen groter kan zijn dan de kosten.
https://twitter.com/Pvda050/status/1357992433577959424
Uit een onderzoek van de Hanzehogeschool Groningen blijkt dat de zorgkosten onder deelnemers kunnen dalen en gemeenten hoeven waarschijnlijk minder aan onderhoud uit te geven. De kosten van de basisbanen bedragen in Groningen 700.000 euro per jaar. Van dat bedrag kan de gemeente 50 mensen tegen het minimumloon een contract aanbieden. De uiteindelijke kosten liggen lager. Niet alleen vervallen de bijstandsuitkeringen, ook is de verwachting dat de rekening voor re-integratie, schulphulpverlening, uitvoeringskosten en de zorg lager uitvallen. In Groningen is een aanpak ontwikkeld die zich specifiek richt op de mensen die meer dan drie jaar in de bijstand zitten. In veel gemeenten is dit de ‘vergeten’ groep.
Vergeten groep
Er is in de regel wel een gerichte aanpak voor inwoners met een arbeidsbeperking en de groep mensen die nog maar kort in de bijstand zit. De ‘vergeten’ groep, die eerder ook wel het ‘granieten bestand’ werd genoemd, dreigt daardoor nog verder buiten beeld te raken. Groningen wil dit voorkomen met de basisbanen, naast alle andere maatregelen die worden genomen. ‘De basisbaan is bedoeld voor mensen die langdurig in de bijstand zitten of die bijvoorbeeld niet meer aan de slag komen na een participatiebaan. Deze groep heeft het minste perspectief op een duurzame baan met een volwaardig loon op de reguliere arbeidsmarkt. Bij basisbanen gaat het om extra werkgelegenheid en taken met een maatschappelijke waarde die worden vastgesteld door partijen in de wijk,’ legt de fractie uit.
Groningse basisbaan bevalt goed.https://t.co/scNx2MtPML
— ᴍᴀᴀʀᴛᴇɴ ʙᴇʀɢᴍᴀɴ (@Jambient) February 8, 2021
CAO-loon
De koppeling van bijstandsgerechtigde en het gebied (wijk, buurt) waarbinnen de baan wordt gecreëerd is daarbij belangrijk. Een ander kenmerk is dat deze mensen niet in dienst gaan bij de organisaties in de wijk, maar een dienstverband krijgen bij de gemeente. Hiermee wordt verdringing voorkomen en is het risico dat organisaties afhankelijkheden ontwikkelen van de uitvoering van deze taken kleiner. De gemeente is verantwoordelijk voor de koppeling van mens, taak en gebied. De basisbaan is 32 uur en wordt beloond volgens de CAO. Werk moet lonen is daarbij het uitgangspunt.
Steun gevraagd
Inkomensgevolgen worden gemonitord en eventuele negatieve effecten worden bestreden. ‘Op deze manier behoort het hebben van een duurzame baan weer tot de mogelijkheden. En geldt ook voor deze ‘onzichtbare’ groep dat werk bijdraagt aan welvaart en welzijn. Met deze aanpak wordt door middel van een experiment binnen de Participatiewet, die aan een inclusieve arbeidsmarkt moet bijdragen, naar verbeteringen gezocht,’ aldus het agenda-initiatief. De vraag is nu of de PvdA er in de raad genoeg handen voor op elkaar krijgt. En of zij ook voorstander zijn van een onderzoek om in Zaanstad de mogelijkheden te verkennen.
