De 30 jaar geleden met zijn ouders uit Syrië gevluchte Bas Kurdi heeft de raad een lange zienswijze gestuurd met een gedetailleerd verslag van zijn worsteling om zijn restaurant Ornina aan het Kuilpad te redden. De kapper die na een bestaan te hebben opgebouwd in Leeuwarden neerstreek in Zaandam voor een langgekoesterd avontuur in de horeca dacht de ideale plek gevonden te hebben, maar kwam bedrogen uit.
‘Het in 1995 op verzoek van de gemeente Zaanstad groots opgezette pand biedt alle mogelijkheden die ik in mijn dromen waar zou willen maken: een mooi restaurant, een terras voor dagjesmensen die het Jagersveld bezoeken en de mogelijkheid om activiteiten te organiseren als recepties, bruiloften, dansen en feestjes. Dat kon allemaal en werd altijd al zo uitgevoerd.’Hij wilde een vergunning aanvragen, maar kreeg te horen dat hij eerst alle contracten moest aten zien, een overdrachtsacte en een huurcontract. Dat tekende hij op 16 juli 2018. Het aanvragen van een vergunning bleek niet zo gemakkelijk te zijn: daarvoor moest er ook nog een ondernemingsplan komen. Dat lag bij de gemeente op 2 oktober van dat jaar.
Geen zorgen
‘Ondertussen was ik begonnen mijn restaurant-partycentrum in te richten, een nieuwe naam te geven (Ornina) en ook alvast gasten te ontvangen. Dat ging allemaal prima. Op 9 oktober 2018 kreeg ik een bevestigingsbrief van de ontvangst van mijn aanvraag.’ Een vriend di de brief las wees Kurdi er vervolgens op dat er een verschil zat tussen diens ondernemingsplan en de aangevraagde vergunning. Zo zou hij geen zalen mogen verhuren. ‘Ik maakte me geen zorgen en zag ook geen problemen, omdat ik helemaal geen zalen ging verhuren. Bovendien kreeg ik exact dezelfde vergunningen als alle uitbaters voor mij en waarmee zij het restaurant-partycentrum altijd gerund hebben op de manier zoals ik dat ook wilde doen. Dat heb ik nog eens nagevraagd bij de eigenaar van het pand en de voorgaande uitbater.’
Handhaving
Op 14 november worden de vergunningen verstrekt en gaat Kurdi echt aan de slag. En met succes. De zaken gaan goed en de omgeving heeft er geen last van. Maar dan komt er op 24 mei 2019 een controle van handhaving. ‘Vanaf dat moment gaat het fout. Bij die eerste controle moest ik ter plekke mijn horecavergunningen laten zien. Ik was bezig eten klaar te maken voor een gast. Ik vroeg of ik dat even mocht afmaken, anders zou het niet goed gaan met het gerecht. Na vijf minuten zei de handhaver dat hij niet langer wilde wachten. Ik moest hem de papieren nú laten zien. Ik was zo zenuwachtig geworden, dat ik niet zo snel wist waar ik moest zoeken. Ik vroeg of ik het mailadres van de handhaver mocht hebben, dan kon ik mijn vergunning naar hem mailen. Dat mocht niet, ik moest het nu laten zien.’
Toen dat niet lukte ging de handhaver volgens Kurdi rondlopen in de zaak en kreeg hij te horen dat alles wat hij deed zo ongeveer niet mocht. ‘Ik had een geluidsboxje op het terras met zachte chillmuziek. Dat moest ter plekke weggehaald worden omdat dit volgens mijn vergunning niet was toegestaan. Die handhaver wist dus precies welke vergunningen ik had en wat volgens die vergunning wel en niet zou mogen. En het feit dat ik niet op eerste afroep mijn vergunning kon laten zien is me later in alle juridische stukken nagedragen en mede als argument gebruikt om mijn vergunningen af te nemen.’
‘Nooit tegenspreken’
Muziek op het terras is er daarna nooit meer geweest. ‘U mag zelfs geen taart aansnijden voor een bruiloft werd mij gezegd, want recepties mogen niet en zalen verhuren ook niet. Ik wist niet wat ik hoorde en zei hem dat ik nooit zalen verhuur en dat recepties altijd wel mochten, dus dat ik niet begreep waarom dat ineens niet meer zou mogen. Er ontstond een niet zo prettige sfeer. Blijkbaar heb ik niet goed gereageerd, want later werd mij verteld – door een advocaat die ik advies had gevraagd – dat je nooit een gemeenteambtenaar moet tegenspreken, omdat dit dan tegen je gebruikt kan worden. Nu denk ik, dat hier wellicht de oorzaak van alle problemen en ellende ligt. Hier heb ik dus niet handig gehandeld en dat spijt me heel erg.’
Zenuwachtig
‘Toen de handhaver vertrok beet hij me toe dat ik hier meer van zou horen en een bestuurlijke waarschuwing zou krijgen,’gaat Kurdi verder. En dat gebeurde ook op 5 juni. ‘Later kwamen er meer controles. Ik kon ze op de parkeerplaats in het donker in hun auto zien staan wachten, om even na twaalf uur binnen te komen. Natuurlijk probeerde ik mijn gasten weg te krijgen, ik werd er echt zenuwachtig van. Mij werd duidelijk dat ik ineens echt een probleem had. Als dat allemaal niet meer mocht, zou ik Ornina nooit rendabel kunnen exploiteren. Ik dacht dat het goed was om dat uit te leggen.’
Op 12 juli werd daarvoor een afspraak gemaakt met de afdeling handhaving. ‘Later werd mij gezegd dat ik nooit alleen dit soort gesprekken moest voeren, maar iemand mee had moeten nemen. Hoe dan ook, op 20 augustus 2019 kreeg ik per aangetekende post een juridisch betoog van tien bladzijden en kleine letters met allemaal verwijzingen naar artikelen in verschillende wetgeving. Echt, ik begreep daar helemaal niets van.’ Later bleek het ook te gaan om een last onder dwangsom van 10.000 euro. In die brief stond bovendien al dat er geen vertrouwen was dat Kurdi zich aan de regels van zijn vergunningen zou houden. Een van de argumenten daarvoor was zijn uitleg over zijn exploitatieproblemen.
Cruciale fout
Een citaat uit de brief van 20 augustus: ‘Het voorgaande (het financieel afhankelijk zijn van zaalverhuur (!?) en feesten en partijen) geeft mij niet de indruk dat u voornemens bent uw bedrijfsvoering aan te passen en af zult zien van het verhuren van uw restaurant als feestlocatie.’ Daar waar Kurdi dus zijn zorgen had gedeeld, kwamen die als een boemerang tégen hem terug. ‘Op 21 juli 2019 heb ik achteraf gezien waarschijnlijk nog een cruciale fout gemaakt. Ik had een probleem met een klant die niet wilde betalen. Ik heb toen het noodnummer gebeld met als gevolg dat enkele hulpdiensten, zoals de politie en de brandweer naar Ornina kwamen. Ook handhaving was erbij. Zij constateerden dat ik na 24:00 uur nog bezoekers had.’ En dat was ook zo.
Twee weken straf
Op 3 december vorig jaar gaven de vertegenwoordigers van handhaving tegenover de externe hoor- en adviescommissie aan dat deze fout geen rol gespeeld zou hebben bij later uitgevoerde handhavingscontroles. ‘Het zou om gewone reguliere controles gaan, in relatie tot de nieuw afgegeven vergunning. In de praktijk echter had de handhaver wel al gemeld dat ik hier meer van zou horen. Op 30 juli had ik een bericht gekregen van een voornemen tot bestuursrechtelijk handhaven. Voor straf moest ik een week om 22:00 uur sluiten. Dat was heel erg voor mij, omdat ik juist in die week twee bruiloften had die ik moest afzeggen. Dat kostte me best veel geld.’
Ombudsteam PvdA
Via een kennis hoorde Kurdi vervolgens van het ombudsteam van de lokale PvdA, dat burgers helpt bij problemen met (semi)overheidsorganen. Dar team besloot om de ondernemer bij te staan. De mensen van het ombudsteam legden uit wat de brief van 20 augustus inhield en adviseerden om een overleg met de gemeente aan te vragen om te kijken wat er in goed overleg mogelijk zou kunnen zijn. Daarnaast raadden ze Kurdi aan om ook formeel bezwaar/beroep aan te tekenen. ‘De ombudsmedewerkers hebben mij geholpen om een bezwaar in te dienen en parallel daaraan een brief met een verzoek voor een overleg. Die heb ik op 25 september 2019 verzonden. Bij dat overleg wilden zij mij steunen en helpen de zaken goed te regelen en goed uit te voeren. Dat hadden zij ook in de brief aan de gemeente aangegeven. Daar is echter nimmer een antwoord op gekomen.’ En ook na een tweede verzoek niet.
Veel goodwill
Wel had de uitbater van Ornina een bevestiging gekregen van de ontvangst van het bezwaarschrift en op 5 november een uitnodiging voor een hoorzitting bij de externe hoor- en adviescommissie van de gemeente. ‘Ik heb op advies van de ombudsmedewerkers gesproken met de organisaties (onder andere de sportclubs en de manege) in de directe omgeving. Ook heb ik een enquête uitgezet onder bezoekers, ook van de sportschool. Daaruit bleek dat de organisaties geen enkel bezwaar hebben tegen Ornina en daar ook nooit hinder van hebben ondervonden. Uit de enquête bleek een groot draagvlak voor Ornina.’
Pandeigenaar Breve Beheer liet ook weten dat er sinds 1995 naast de restaurant- en terrasfunctie altijd bruiloften, recepties en feestjes zijn gehouden tot in de kleine uurtjes en dat er in die bijna 25 jaar nooit een klacht van (geluids)overlast, ordeverstoring of wat dan ook geweest is. ‘In de juridische brieven werd echter steeds gesproken over ‘een ernstige aantasting van de openbare orde of invloed op de omgeving’. En dat ‘de openbare orde en/of fysieke leefomgeving in ernstige mate wordt aangetast’,’ aldus een voor raadsls staande Kurdi. Hij stelt in overleg met de ombudsmensen een nieuw businessplan op met twee financiële scenario’s, met het doel de gemeente inzicht te geven in de exploitatieconsequenties voor het niet kunnen organiseren van festiviteiten.
Vanaf nul beginnen
Het doel is om te komen tot een goed overleg dat als basis kan dienen voor het aanvragen van een zwaardere horecavergunning en een aanpassing van het bestemmingsplan. ‘Daarbij hebben we aangegeven dat er feitelijk niets zou veranderen: geen enkele bouwkundige aanpassing of verandering en de uitvoering van exact dezelfde activiteiten als al vanaf 1995 gebruikelijk is geweest.’ Er mocht niet worden uitgegaan van de bestaande situatie. Breve Beheer moest op advies van de gemeente ‘de gegevens aanleveren alsof er niets stond en alles nieuw gebouwd zou worden met nieuwe activiteiten’. Citaat: ‘U moet dus net doen (op papier) alsof het nu (bestaande situatie) nog niet in gebruik is als zwaardere horeca/partycentrum (is ook nog niet vergund).’
Dure onderzoeken
Dat betekent onder meer een stikstofonderzoek, bodemonderzoek, parkeerplaatsenonderzoek, draagvlakonderzoek in de buurt, milieumelding, maten en wat dies meer zij. Daarvoor moet in coronatijd en zonder inkomsten een duur adviesbureau worden ingehuurd. ‘Volgens mijn ombudsondersteuners is niets onmogelijk, maar gaat het om de vraag of de gemeente wil legaliseren, Ornina wil behouden, Kurdi wil helpen of juist niet. Een bestemmingsplan is volgens hen mensenwerk, dus kan ook door mensen aangepast worden. Hoe vaak gebeurt dat niet als de gemeente zelf iets wil realiseren? De stellingname van de ombudsmedewerkers: waar een wil is, is een weg; waar geen wil is, is geen weg.’
‘Hoe dan ook, in de stukken van de gemeente stond steeds dat legaliseren niet mogelijk is vanwege het bestemmingsplan. De ombudsmedewerkers hebben geadviseerd om de aanvraag voor aanpassing van het bestemmingsplan, in overleg met de betreffende ambtenaar, op te schorten totdat meer duidelijk zou zijn over het verloop van de procesgang. Dit wordt in de intrekkingsbeschikking van de gemeente mede als argument gebruikt om mijn vergunningen in te trekken, omdat de aanvraag voor een wijziging van het bestemmingsplan ‘afgewezen’ zou zijn. Waarom, waarom, waarom, waarom ?’
Vragen
Kurdi zit vol vragen over waarom hij zo hard wordt aangepakt. ‘Wat heb ik misdaan? Geen drugs of witwassen. Ik ben gewoon vol enthousiasme begonnen om Ornina die vorm en inhoud te geven zoals ik dat voor ogen had: mijn droom waarmaken. Echt in de veronderstelling dat dit zou kunnen, in het belang van de inwoners van Zaanstad: dagjesmensen Jagersveld; een mooi restaurant en een mooi terras. En ook voor de Syrische gemeenschap in Zaanstad en omgeving. Voor hen organiseerde ik speciale activiteiten waar grote belangstelling voor was. Nu heb ik niets meer, alleen maar schulden, terwijl ik in Leeuwarden als kapper best een goede financiële positie had opgebouwd, waardoor ik Ornina als uitbater kon overnemen.’
Grote ramp
‘Emotioneel en materieel is het voor mij en mijn gezin een grote ramp geworden. En waarom? Niet op eerste afroep mijn vergunning kunnen laten zien? Eenmaal een geluidsbox op mijn terras? Een keer beschuldigd zijn van te lang open zijn, terwijl Ornina die avond gesloten was? Een discussie of ik een keer vijf minuten of 20 minuten te lang open was. Een keer dat na 24:00 uur nog 20 mensen aanwezig zouden zijn, terwijl camerabeelden duidelijk lieten zien dat dit niet zo was. Dat werd afgedaan met de opmerking dat het om een ander moment zou gaan. Maar datum en tijd zijn, bij goed kijken, op de beelden te zien. En inderdaad een keer dat er na 24:00 uur nog mensen waren en het om een besloten feest zou gaan. Het ging om een verjaardag.’
Waarom alleen tegenwerking?
Nu zit Kurdi aan de grond en heeft niets meer. ‘Van de gemeente Leeuwarden heb ik altijd alle medewerking gehad bij het realiseren en runnen van mijn kapperszaak. Ik heb nooit problemen met de gemeente Leeuwarden gehad. Waarom heeft de gemeente Zaanstad me niet gesteund en geholpen om het goed te doen en mijn mooie Ornina in stand te houden? Waarom hielp de gemeente mij niet, maar strafte mij steeds? Waarom die regels en die overtredingen zo zwaar aangezet? Waarom niet geholpen om de activiteiten te legaliseren die nodig zijn om Ornina rendabel te kunnen exploiteren? Gemeenten zijn er toch om hun burgers te helpen? Waarom niet een overgangsperiode toegestaan tijdens een legalisatieproces? Mijn ombudsmedewerkers hebben daar een paar keer om gevraagd. Steeds afgewezen.’
Overleg met Jan Hamming
Afgelopen 13 januari benaderde het ombudsteam de burgemeester met een verzoek voor een overleg. Dat wordt er na herhaald aandringen uiteindelijk op 26 maart gepland, maar dan gooit corona roet in het eten en wordt het een telefoongesprek tussen de burgemeester en een van de ombudsmedewerkers. ‘Daar is afgesproken dat na de coronacrisis er alsnog een overleg zou komen en dat er contact zou worden gehouden. Vervolgens werd echter het besluit genomen om de vergunningen in te trekken. En nadat Kurdi had aangekondigd daar een protestbijeenkomst tegen te organiseren voor het Stadhuis kwam er op 14 juli toch een gesprek met burgemeester Jan Hamming.
‘Aanwezig ikzelf, de heer Breve, de burgemeester en enkele ambtenaren. Het was een goed gesprek in een goede sfeer. Zowel de heer Breve als ikzelf konden onze zienswijze geven. Ook kon ik de camerabeelden laten zien waarop duidelijk te zien was dat er helemaal niet zoveel mensen waren als werd gesteld. We waren aan het opruimen en schoonmaken. Een paar mensen stonden op een taxi te wachten die ik had besteld. De heer Breve en ik hadden een goed gevoel over het gesprek en putten daar hoop uit dat het wellicht toch goed zou komen. Op 24 juli 2020 komt de koude douche. De intrekking blijft met dezelfde argumenten in stand. Dit kwam misschien nog wel harder aan dan de voorgaande brief.’
Balkenhaven
Waarom konden zijn voorgangers vanaf 1995 ongestoord doen wat Kurdi verboden wordt? Uitgelegd is dat je daar geen rechten aan kunt ontlenen. Maar waarom hem dan niet geholpen om het wél mogelijk te maken? ‘Ik ben geattendeerd op de tv-uitzending Opstandelingen van 9 juli over de problemen in de Balkenhaven. Behalve dat het over een al dan niet illegaal hek ging, ging dit ook over de overlast van festiviteiten. Als ik het goed begrepen heb gaat het om feesten met duizenden deelnemers met veel geluidsoverlast voor de bewoonde omgeving. Burgers verzoeken de gemeente om te handhaven, maar dat gebeurt daar klaarblijkelijk niet of niet voldoende. Er worden zonder de vereiste vergunningen activiteiten uitgevoerd. Ik heb begrepen dat vergunningen achteraf zijn verstrekt en dat dit gebruikelijk zou zijn, dan wel voor kan komen. Waarom mag dat wel en wordt het mij zo moeilijk gemaakt terwijl helemaal niemand last heeft van activiteiten in Ornina?’
Mr Frank Visser
Kurdi voelt zich door de gemeente weggezet als een ‘slecht mens’. Hij benaderde mr Frank Visser. De tv-uitzending van de aflevering van Mr Frank Visser Rijdt Visite over Ornina die daaruit voortkwam is pas in september – oktober te zien, maar de jurist kwam wel alvast een soort pré-advies. Hij stelt daarbij: ‘Het probleem met het bestuursrecht is dat men in een dergelijk geval géén recht heeft verworven om de illegale situatie voort te zetten, tenzij dit door de gemeente is toegestaan.’ Visser noemde twee mogelijkheden om alsnog uitbreiding van de activiteiten te bewerkstelligen: verzoeken om een postzegelplan (een partiële herziening van het bestemmingsplan) of om een vergunning om af te wijken van het bestemmingsplan.
Sanctie te buitenproportioneel
Een om advies gevraagde advocaat vertelde: ‘In het algemeen heeft het geen nut een kritische houding te hebben tegen een gemeente. Hoe kritischer je houding, hoe moeilijker de gemeente gaat doen.’ En: ‘Door tegen te spreken is er een sfeer gekomen dat de gemeente je op de vingers wil tikken. En dat doen ze dus nu.’ De enige mogelijkheid zou nu zijn om te betogen, dat de sanctie te buitenproportioneel is.’ Kurdi legde zijn situatie ook voor aan de Ombudsman van Zaanstad. Die moet zich er nog over buigen. In Zaanstad heeft de POV al vragen over deze kwestie gesteld aan het college.
