De Cluster Energie Strategie 2022 Noordzeekanaalgebied (CES NZKG 2022) is door het college naar de raad gestuurd. Die geeft aan welke nieuwe energie-infrastructuur nodig is om de CO2-reductiedoelen voor de industrie te halen, en is een update van de eerste versie. Mogelijk zit voor Zaanstad een aftakking van een waterstofleiding in de pijplijn.
Alle projecten samen moeten een geschatte emissiereductie van 6,86 Megaton koolstofdioxide-equivalent (direct) en 3,5-3,8 Megaton CO2-Eq (indirect) mogelijk maken. In het kort vallen onder direct projecten waarbij hernieuwbare wordt ingezet, en onder indirect projecten waarmee duurzame energie wordt opgewekt of getransporteerd zodat elders in de keten CO2 bespaard kan gaan worden. Nieuwe projecten zijn de verdere verzwaring van het elektriciteitsnet en een importterminal voor waterstof in Westpoort of op het terrein van Tata Steel. Waterstof, elektriciteit, duurzame brandstoffen, warmte/stoom en opslag en gebruik van CO2 zijn de pijlers van de verduurzaming van de industrie.
Waterstof is met name relevant voor de productieprocessen die bijvoorbeeld vanwege de hoge temperaturen niet te elektrificeren zijn. De aanleg van een regionale hogedruk waterstofleiding (de zogenoemde back bone) is momenteel in voorbereiding. Voor Zaanstad wordt een aftakking hiervan, een lagedruknet onderzocht. Voor de vraag wordt ingezet op elektrolyse (de productie van groene waterstof uit water, door middel van elektriciteit), aanvoer via de landelijke backbone en import uit het buitenland.
Elektrificatie
Elektrificatie is het belangrijkste onderdeel voor een toekomstbestendige, klimaatneutrale industrie. De vraag vanuit het Noordzeekanaalgebied zal naar verwachting stijgen van
vier Terawattuur (TWh = een miljard Kilowattuur) nu naar negen tot 20 TWh in 2030 en maximaal 24 TWh in 2050. Er moet daarvoor ook meer stroom van zee aan land worden gebracht en daarnaast wordt gekeken naar energie-uitwisseling via smart grids.
De Amsterdamse haven maakt een transitie van olie en kolen naar duurzame synthetische brandstoffen voor de lucht- en scheepvaart en trekt daarbij nauw op met Schiphol. De ambitie is de productie van 50.000 tot 80.000 kiloton duurzame brandstoffen in 2027. De ontwikkeling van warmte en stoom kan een dempend effect hebben op de knelpunten met betrekking tot waterstof en elektriciteit en gezien de lagetemperatuurprocessen van de Zaanse industrie en de korte afstanden tussen industrie en woningen heeft ook Zaanstad daar belang bij. In Westpoort wordt gewerkt aan een stoomnet voor de industrie vanuit de afvalverbrandingsinstallatie van AEB.
Plan van aanpak NH
De ontwikkeling van projecten voor CO2-opslag en -gebruik zij in een verkennende
fase. De vraag (2,5 Megaton CO2) en het aanbod van CO2 (1,5 Megaton) zijn in kaart gebracht. Naast deze visie op het Noordzeekanaalgebied is er ook een plan van aanpak van de provincie voor het versnellen van de realisatie van de energie-infrastructuur in Noord-Holland. Het plan mede door Liander en TenneT opgesteld in overleg met gemeenten. Het plan maakt onderscheid tussen randvoorwaardelijke en lokale
projecten.
Prioriteiten
Randvoorwaardelijke projecten zijn essentieel voor het functioneren van het gehele elektriciteitsnet en krijgen prioriteit boven lokale projecten. De netbeheerders hebben tien clusters aangewezen die de hoogste prioriteit hebben en één daarvan is de Zaanstreek, met de nieuwbouw van drie verdeelstations door Liander in Oostzaan, Zaandam Noord en op HoogTij en uitbreiding voor de bestaande stations in Zaandijk en Zaandam-West. Zaanstad werkt al intensief samen met provincie en netbeheerders aan de uitbreiding van het stroomnet, grotendeels in lijn met het plan.
