Voorkeursrecht gemeenten op panden in kwetsbare wijken als Zaandam Oost

Mona Keijzer wil gemeenten het eerste recht geven om vastgoed aan te kopen in daarvoor aangewezen buurten met ernstige leefbaarheidsproblemen. Met dit nieuwe voorkeursrecht kunnen gemeenten ingrijpen voordat panden (opnieuw) in handen vallen van malafide verhuurders of investeerders.

Dit moet criminele praktijken en verder afglijden van kwetsbare buurten voorkomen, aldus de minister van Volkshuisvesting. Het voorstel is onderdeel van de herziening van de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, die ook van toepassing is in Zaandam Oost. 'In sommige gemeenten staan de leefbaarheid en veiligheid onder druk. Veel van die gemeenten willen meer regie op vastgoedtransacties in kwetsbare wijken. Door hen het eerste recht te geven om vastgoed aan te kopen, krijgen gemeenten meer grip op het toekomstige gebruik van die panden.'

Malafide praktijken weren

Het voorkeursrecht kan worden ingezet bij (vrijwillige) verkoop van vastgoed in specifiek aangewezen wooncomplexen, straten of gebieden met ernstige leefbaarheidsproblemen. Zo kan de functie van het pand behouden blijven. De gemeente is niet verplicht om het pand aan te kopen, maar krijgt wel de mogelijkheid om malafide activiteiten te weren. Het gaat bijvoorbeeld om drugspanden, panden die gebruikt worden voor witwaspraktijken of voor de illegale huisvesting van arbeidsmigranten. Ook de regels voor selectieve woningtoewijzing worden aangepast om gemeenschappen te versterken en te beschermen

• Bewoners met een bijstandsuitkering die in een aangewezen buurt wonen en binnen diezelfde buurt willen verhuizen, worden hierin niet langer beperkt. Zo kan de binding met de buurt behouden blijven.

• Gemeenten krijgen meer mogelijkheden om te sturen op gemengde wijken. Nu kunnen zij woningzoekenden zonder werk uit inkomen die zes jaar of langer in de regio wonen geen huisvestingsvergunning weigeren. Dat kan na de herziening wel. Uitzonderingen voor groepen als gepensioneerden en studenten blijven bestaan.

• De screening van toekomstige huurders om een huisvestingsvergunning te krijgen wordt, naast politiegegevens, uitgebreid met andere bronnen. Zo kan er ook gekeken worden naar sancties van gemeenten bij woonoverlast, illegale verhuur, prostitutie en hennepteelt. Of naar een door de rechter ontbonden huurovereenkomst door overlastgevend en crimineel gedrag.

• Gemeenten mogen woningzoekenden die eerder hulpverleners of andere professionals hebben bedreigd of geïntimideerd weren uit een aangewezen buurt.

Naast grotere steden kunnen ook andere gemeenten en regio’s die kampen met een opeenstapeling van leefbaarheidsproblemen de wet gaan toepassen, zoals de regio’s aan de randen van het land van het Nationaal Programma Vitale Regio’s. Ook in de provincie en aan de randen van het land komen ernstige leefbaarheidsproblemen voor. Daarom wil de minister de wet een nieuwe naam geven: Wet versterking leefbaarheid en veiligheid. Het uitgangspunt blijft dat gemeenten pas gebruikmaken van de wet als andere maatregelen niet toereikend zijn. Het Rijk gaat actief stimuleren dat bestaande instrumenten – zoals de Huisvestingswet, de Wet goed verhuurderschap en de Leegstandwet – beter worden benut.