Stikstofaanpak mag niet versloffen van de rechter

Greenpeace is 'opgelucht' dat de rechter heeft geoordeeld dat de Staat meer haast moet maken met de aanpak van de stikstofuitstoot, maar spreekt ook van een 'dubbel gevoel'. De Staat moet ervoor zorgen dat in 2030 de helft van de kwetsbare natuurgebieden niet meer overbelast is. Wordt dat doel niet gehaald, dan wordt een dwangsom van tien miljoen euro opgelegd.

'Nederland trekt altijd aan het kortste eind en eindelijk zegt een rechter nu: 'Zo kan het niet'. De overheid overtreedt zijn eigen wetten en moet nu aan de slag, die stikstofuitstoot moet naar beneden,' zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen in een eerste reactie na de uitspraak. 'Als je als kabinet nu niet luistert, weet ik het ook niet meer.' Tegelijkertijd is hij zich bewust van de consequenties van de uitspraak voor boeren, bedrijven en de bouw. De milieuorganisatie bekijkt nog of ze in hoger beroep gaat: Greenpeace spande de zaak tegen de Staat aan.

Geen reactie premier

Minister-president Dick Schoof wil nog niet reageren op de stikstofuitspraak van de rechtbank in Den Haag. Vanuit Davos, waar de premier de jaarvergadering van het World Economic Forum bezoekt, verwijst zijn woordvoerder naar het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Vorige week werd bekend dat binnen het kabinet een ministeriële commissie onder leiding van Schoof is opgezet om oplossingen te vinden voor het stikstofprobleem dat al jaren de bouw van woningen en de aanleg van infrastructuur in de weg zit. De premier sprak vrijdag na de ministerraad al van een 'majeur probleem', dat door de uitspraak van vandaag alleen maar groter is geworden. 

BBB-leider Caroline van der Plas vindt niet dat het huidige kabinet schuld heeft aan de terechtwijzing door de rechter. 'Vorige kabinetten hebben ons in wet- en regelgeving helemaal klem gezet,' zegt zij. 'Dat is waar de rechter aan toetst.' Zij spreekt evengoed van een 'stevige uitspraak', die zij goed gaat bestuderen. De rechter benoemde in zijn uitspraak juist dat het huidige kabinet maatregelen die door zijn voorganger waren bedacht heeft teruggedraaid. Mede daardoor is er onvoldoende zekerheid dat de doelen voor vermindering van de stikstofuitstoot, zoals ook vastgelegd in het coalitieakkoord, ook echt worden gehaald.

Meer belangen

'Natuur is belangrijk,' erkent Van der Plas. 'Maar er zijn meer belangen.' Zij noemt behalve de landbouw ook de industrie en de woningbouw. Daarom wil zij de huidige stikstofnorm, de zogenoemde kritische depositiewaarde, uit de wet halen. Dat is 'heel urgent', vindt zij. 'Dit zet heel Nederland op slot.' Zij wijst er daarnaast op dat er ook andere 'drukfactoren' zijn op de natuur dan alleen stikstof. Landbouworganisatie LTO roept de Staat op om in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak, zei voorzitter Ger Koopmans.

Woningbouwers

Branchevereniging WoningBouwersNL hoopt dat het Rijk meer gaat doen om het stikstofprobleem op te lossen, zodat meer woningen gebouwd kunnen worden, aldus directeur Coen van Rooyen. 'Lever wat je belooft. Hoe harder het Rijk loopt om het stikstofprobleem op te lossen en de stikstofuitstoot bij natuurgebieden omlaag gaat, hoe meer ruimte er is voor woningbouw.' Volgens hem moeten vooral de landbouw, de industrie en de luchtvaart minder stikstof uitstoten. 'Er moeten een heleboel sectoren een stapje terug doen om ervoor te zorgen dat we 100.000 woningen per jaar kunnen bijbouwen.'

Probleem steeds groter

Zonder stikstofvermindering 'lossen we het woningtekort niet op, leggen we geen nieuwe weg aan en kunnen we de energietransitie op onze buik schrijven,' stelt Arno Visser, de voorzitter van brancheorganisatie Bouwend Nederland. 'Hopelijk wordt nu eindelijk iedereen wakker geschud. Dit is de zoveelste stikstofuitspraak, het zoveelste bewijs van onvermogen het probleem aan te pakken. Vertragen, afwachten, uitstellen: het probleem wordt alleen maar verergerd.'

Het kabinet moet wat hem betreft meer plannen maken om de stikstofuitstoot terug te dringen en die uitvoeren. 'Terwijl Nederland al jaren op een stikstofslot zit, gooide dit kabinet plannen in de prullenbak zonder alternatief,' aldus Visser. Schiphol wil niet reageren op de uitspraak. Een woordvoerder van de luchthaven verwijst daarvoor door naar de overheid.