Nieuwe editie archeologische kroniek NH met volop Zaanse vondsten

De nieuwste editie van de archeologische kroniek van Noord-Holland is uit en daarin komt de Zaanstreek ruim aan bod. Natuurlijk is er uitgebreid aandacht voor de Romeinse aanwezigheid in Krommenie, maar ook de aanwezigheid van twee kanonskogels in een tuin in Haaldersbroek vertelt een verhaal.

Volgens kanonnenexpert Nico Brinck van Terschelling past de grootste kogel in een Engelse 9-ponder en de kleinere in een Holland­se of Zweedse 8-ponder. Deze soorten geschut kwamen in groten getale voor in de Republiek. De kogels waren in goede conditie, totaal niet roestig en zeer glad. Eén heeft een gietnaad, de ander niet. De eerste lijkt rood geverfd, alsof hij ooit in de menie is gezet. Omdat veel kogels na verloop van tijd een andere functie kregen, kan de kogel zonder gietnaad in een maalmachine hebben gezeten, waarbij de naad is weggesleten.

Tachtigjarige oorlog

Direct in de omgeving van Haaldersbroek staan immers allerlei fabrieken waar cacao, pinda’s, noten en oliehoudende zaden in machines met ijzeren of stalen kogels fijngemalen of geplet werden. De kogel met verfresten kan ergens voor de sier gelegen hebben. Het is volgens de kroniek merkwaardig dat in de buurt van Haaldersbroek regelmatig kanonskogels worden gevonden. Daar lag in de zestiende en vroege zeventiende eeuw een schans uit de Tachtigjarige Oorlog, waardoor het zeer goed denkbaar is dat de kogels hiermee te maken hebben.

Scherven

Bij een bezoek aan de plaats waar de kogels waren gevonden trof gemeentelijk archeoloog Piet Kleij ook nog twee Jydepot­scherven aan. Dit Deense aardewerk is in de zeventiende en achttiende eeuw via de Oostzeevaart in Neder­land terechtgekomen en geeft maar weer eens het maritieme karakter van de Zaanstreek in die tijden aan. Een beperkte gedrukte voorraad van de kroniek is te koop via het archeologiemuseum Huis van Hilde in Castricum.