Bij blijvend hoge prijzen van energie en andere vaste lasten kunnen op termijn tussen negen en vijftien procent van alle huishoudens moeite krijgen met het betalen van hun maandelijkse lasten, aldus het CPB. Het nieuwe college bereidt zich daarop voor met een duurzamheidsfonds. ‘Het aantal huishoudens met energiearmoede dat
problematische schulden krijgt neemt naar verwachting toe.’
‘Samen met de woningcorporaties werken wij vanuit de prestatieafspraken aan het verduurzamen en isoleren van huurwoningen. We maken lokale initiatieven mogelijk, zoals de Zaanse Energie Koöperatie of de Green Business Club. We leggen de nadruk op de uitvoering van ons duurzaamheidsbeleid met een programmatische aanpak die leidt tot versnelling. We creëren hiervoor een duurzaamheidsfonds van twee miljoen euro,’ staat daarover in het coalitieakkoord. De landelijke cijfers komen uit een stresstest naar de kosten van levensonderhoud van het Centraal Planbureau.
Tijd nodig
Dat wijst erop dat de mogelijkheden om de gestegen kosten van levensonderhoud snel terug te dringen beperkt zijn. ‘Het isoleren en verduurzamen van woningen kost tijd en het beperken van het energiegebruik kan maar tot op zekere hoogte. Maatregelen zoals het tijdelijk verlagen van accijnzen, BTW en belastingen op energie en brandstof zijn voor veel kwetsbare huishoudens niet voldoende,’ aldus het adviesorgaan. Ook de eenmalige tegemoetkoming van 800 euro is slechts deels effectief om kwetsbare huishoudens uit de financiële problemen te houden.
Zevenvoudige stijging
Met het prijsniveau van januari 2021 hadden circa 500.000 huishoudens in ons land al te maken met een betaalbaarheidsprobleem. Twee scenario’s van hogere energie-, brandstof- en voedselprijzen laten zien dat het aantal huishoudens met onvoldoende inkomen om hun lasten te betalen toeneemt. In het ‘basisscenario’ waarin de energieprijzen verdrievoudigen ten opzichte van januari 2021, komen daar 170.000 huishoudens bij. In het ‘donkere scenario’ worden de energieprijzen zeven keer zo hoog en komen daar 650.000 huishoudens bij.
Lage inkomens
De energieprijzen lagen in mei dit jaar nog iets onder het prijsniveau van het donkere scenario; die van brandstof iets hoger. De prijzen van andere vasten lasten zoals voeding bevonden zich nog een stuk onder die van het donkere scenario. Vooral lage inkomensgroepen en uitkeringsgerechtigden lopen risico. Het aantal euro dat de huishoudens maandelijks tekortkomen kan flink verschillen, maar gemiddeld gaat het om 75 euro per maand in het basisscenario en 130 euro in het donkere scenario.
Buffers
Ruim de helft van de huishoudens met een betaalbaarheidsprobleem heeft voldoende financiële buffers om de hoge prijzen meer dan een jaar aan te kunnen zonder de uitgaven te verlagen. Maar in het basisscenario houden ongeveer 190.000 van de 670.000 huishoudens met een betaalbaarheidsprobleem het maximaal drie maanden vol. Nog eens 100.000 huishoudens houden het maximaal een jaar vol.
