Beleid voor andere achternaam wegens link met slavernij

Zaanstad gaat aan de Dienst Justis vragen of het mogelijk is dat geslachtsnaamwijziging in verband met het slavernijverleden mogelijk wordt zonder voorafgaand psychologisch onderzoek. Burgemeester Jan Hamming zegde eerder al toe na te gaan of namen die een relatie hebben met de koloniale tijd zonder kosten veranderd kunnen worden. Hoeveel inwoners een andere achternaam willen is niet bekend.

Nederlanders die hun geslachtsnaam willen wijzigen omdat die een link heeft met het slavernijverleden lopen tegen hoge kosten en veel papierwerk aan. Er moet een verzoek worden ingediend bij de Dienst Justis, de screeningsdienst van het ministerie van Justitie en Veiligheid en dat kost minimaal 835 euro. Dan wordt bepaald in hoeverre er sprake is van psychische belasting door de naam.

Het verplichte psychologische onderzoek kan de kosten tot enkele duizenden euro's laten oplopen en als het verzoek wordt afgewezen, krijgen mensen hun geld niet terug. Alleen meerderjarigen kunnen om een naamswijziging verzoeken. Dat kan als men:

• Zijn/haar naam wil wijzigen in de naam van zijn/haar ouder of verzorger;
• Een naamswijziging die men heeft ondergaan toen hij/zij minderjarig was, ongedaan wil maken;
• De naamskeuze van zijn/haar ouders wil herzien;
• Dezelfde naamswijziging als één van zijn/haar ouders wil laten plaatsvinden;
• Zijn/haar oorspronkelijke geslachtsnaam terug wil krijgen na een echtscheiding;
• Zijn/haar geslachtsnaam wil wijzigen omdat deze niet-Nederlands is;
• Zijn/haar geslachtsnaam wil wijzigen omdat het om een ongepaste of bespottelijke
  geslachtsnaam gaat;
• Zijn/haar geslachtsnaam wil wijzigen omdat deze zeer veel voorkomt;
• Zijn/haar geslachtsnaam wil wijzigen omdat deze onjuist gespeld is;
• Zijn/haar oorspronkelijke Friese geslachtsnaam terug wil krijgen;
• Een geslachtsnaam van zijn/haar voorouders aan zijn/haar geslachtsnaam wil
  toevoegen;
• Een geslachtsnaam die met uitsterven wordt bedreigd aan zijn/haar geslachtsnaam wil toevoegen;
• Psychische of lichamelijke klachten heeft door zijn/haar naam.

De kosten voor het nu nog verplichte psychologisch rapport komen voor rekening van de aanvrager en verschillen per dienstverlener. Omdat de wet niet voorziet in een geslachtsnaamwijziging op grond van koloniale associaties heeft de wetgever besloten om deze te laten vallen onder het algemenere kopje 'psychische hinder'. Een onafhankelijk BIG-geregistreerde therapeut moet de bijsluiter psychische hinder van Justis invullen.

Beleid opstellen

Geslachtsnaamwijzigingen vallen onder Justis en niet onder de dienstverlening van Burgerzaken. Wanneer in Zaanstad wordt besloten om de kosten van dergelijke verzoeken te vergoeden, zal daar eerst beleid voor moeten worden opgesteld. Daarbij speelt bij voorbeeld de vraag of het maatschappelijk belang rechtvaardigt dat alleen de kosten van toegekende naamswijzigingen worden vergoed of ook afgewezen aanvragen.

'In dat laatste geval moet wel duidelijk worden gemaakt waarom het maatschappelijk belang groter is bij aanvragen tot naamswijziging in verband met een relatie met het koloniale verleden ten opzichte van aanvragen tot naamswijziging vanwege een andere reden,' schrijft Hamming aan de raad.