Bewoners van woonboten, woonwagens, appartementencomplexen en monumenten, inwoners van beschermde dorpszichten en eigenaren van recreatiewoningen hebben minder ruimte om met bouwsels af te wijken van het bestemmingsplan dan andere inwoners. Zij vallen niet onder de soepelere regels in de nieuwe Nota Woonbebouwing.
In de beschermde dorpsgezichten werkt Zaanstad niet zomaar mee aan bouwactiviteiten die niet stoken met het bestemmingsplan, om de historische kwaliteiten niet aan te tasten. Ze kenmerken zich door kleinschaligheid, en een compacte of juist open en groene opzet. Dat maakt deze gebieden kwetsbaar voor ontwikkelingen die directe invloed hebben op de begrenzing van het openbaar gebied, wat toepassing van maatwerk noodzakelijk maakt.
Veranderende inzichten
Veranderende inzichten over het ruimtegebruik lopen soms vooruit op bestemmingsplannen – in Zaanstad zijn dat er bijna 60 – en om te voorkomen dat voor ieder wissewasje zo’n plan moet worden herschreven zijn er nieuwe, algemene beleidsregels opgesteld. De Nota Woonbebouwing heeft als doel om vanuit het algemeen belang, op een ruimtelijk verantwoorde manier ruimte te bieden aan woningeigenaren voor verbeteringen aan hun huis.
Wat ‘ruimtelijk verantwoord’ is, wordt bepaald door de stedenbouwkundige. Deze adviseur kijkt behalve naar de gebruikswaarde voor de aanvrager ook naar de uitstraling en mogelijke hinder voor de direct omwonenden en soms de straat of buurt.
Voorbeelden
De nota behandelt enkele veel voorkomende veranderingen op, aan of rondom de woning zoals erkers aan de voorkant, aanbouwen aan de achterzijde, dakkapellen, dakramen en lichtstraten, dakopbouwen en dakterrassen, zonnepanelen, kozijnen, speeltoestellen en erfafscheidingen en jaccuzi’s en zwembaden. Ook de verschrijding van het bouwvlak door de vergroting van de woning of vanwege nieuwbouw wordt erin geregeld.
Algemene Rijksregels
In de praktijk blijkt echter dat dit in voortuinen nog wel eens tot discussie leidt. Daarbij gaat het vaak om uitstraling naar en beleving van de openbare ruimte, schrijft het college aan de gemeenteraad. Het Rijk zet de toon wat betreft de algemene regels: sommige bouwwerken zijn van Rijkswege vergunningsvrij; in voortuinen bijna niets. Een uitzondering hierop is bijvoorbeeld een schutting tot één meter hoog. Voor vergunningsplichtige bouwwerken is bepaald dat de gemeente hiervoor een belangenafweging moet maken.
Westerkoog
De kwestie ‘illegale bouwsels in voortuinen’ werd in Zaanstad actueel toen er opeens op gehandhaafd ging worden in Westerkoog. Dat schoot bewoners en een groot deel van de raad in het verkeerde keelgat. De Nota Woonbebouwing is er een antwoord op. Wanneer vergunningen worden aangvraagd voor bouwwerken die niet passen in het bestemmingsplan maar ook niet in de nota, dan wordt er geen omgevingsvergunning afgegeven. De raad moet nog een oordeel vellen over de nieuwe regels.
