GroenLinks, het CDA en de PvdA zouden graag zien dat het naspeuren van burgers met een bijstandsuitkering via sociale media wordt stopgezet. ‘Dit soort handelingen gebeurt uit wantrouwen. Wij gaan liever uit van vertrouwen,’ schrijven ze in een agenda-initiatief. Zaanstad zet ook anonieme dan wel pseudo accounts in voor opsporingsdoeleinden.
Het vertrouwen in de overheid dat de laatste tijd al deuken heeft opgelopen door zaken als de kindertoslagaffaire wordt er op deze manier niet beter op, vindt het trio. Uit onderzoek van de NHL Stenden Hogeschool in Leeuwarden en de Rijksuniversiteit Groningen bleek onlangs dat gemeenten Facebook-groepen, Twitter-profielen en andere sociale media gebruiken om zicht te krijgen op bijstandsgerechtigden die bijverdienen via Marktplaats. Ook Zaanstad doet dat, voor opsporing in het kader van uitkeringsfraude, openbare orde en veiligheid en handhaving. Daarbij worden soms nepaccounts ingezet ter bescherming van de medewerkers.
Openbare info
De informatie die zo wordt ingewonnen is openbaar, stelt het college: de afzenders zetten die zelf zonder afscherming op het internet. Bij het gebruik van anonieme accounts wordt het protocol internetonderzoek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten gevolgd. Er wordt niet bijgehouden in hoeveel zaken dit gebeurt. De jeugd-BOA’s zijn inmiddels gestopt met pseudo accounts.
Niet menswaardig
GL, CDA en PvdA zijn blij met dat laatste, maar willen helemaal af van het digitaal surveilleren. ‘Wij hadden een menswaardigere praktijk van Zaanstad verwacht. In onze stad, waar maatwerk de richtlijn is, vinden wij dat het verkrijgen van informatie via anonieme of pseudo accounts vernederend is voor mensen die meestal niet uit eigen keus in de bijstand zitten,’ schrijven ze in hun initiatief.
Ze vinden het ook een schending van de privacy, al is het dan bij wet toegestaan. ‘Men kan zich afvragen of het naspeuren van sociale media om allerlei informatie op te halen onder goede bejegening valt. Dat is des te meer de vraag, als men de cliënt daar niet van in kennis stelt.’
Andere manieren?
De fracties van GroenLinks, het CDA en de PvdA willen van de overige partijen in de raad te weten komen hoe die daar tegenover staan. Vinden die ook dat het naspeuren van sociale media met als doel om bijverdiensten van bijstandsgerechtigden op te sporen van wantrouwen tegenover de burgers getuigt? En zijn er wellicht andere en betere manieren om aan dezelfde informatie te komen?
Wat Romkje Mathkor (GL), Julie van ’t Veer (CDA) en Eylem Koseoglu (PvdA) betreft moeten zolang de huidige praktijk wordt voortgezet de mensen die in de gaten worden gehouden daar in elk geval van op de hoogte worden gebracht.
