Om sneller en duurzamer nieuwe woningen te kunnen bouwen wordt er in de Metropoolregio Amsterdam – en dus ook in Zaanstad – naar gestreefd om vanaf 2025 minimaal 20 procent van de woningproductie in hout uit te voeren. De zogenoemde Green deal houtbouw moet zorgen voor een toename van een schone, circulaire woningbouw die een economische impuls en meer lokale werkgelegenheid oplevert.
Circulair bouwen is een wens van de gemeenteraad en begint steeds meer een vast onderdeel van het gemeentelijk beleid te worden, zo is op te maken uit een brief van het college aan de raad. Het is een onderdeel van de Uitvoeringslijnen circulaire economie uit 2016, waarin onder meer het sluiten van kringlopen op het gebied van bouw- en sloopafval is opgenomen. Vorig jaar is het ontwerpprogramma Circulaire Economie 2020 – 2025 en de bijbehorende uitvoeringsagenda van de MRA opgesteld als vervolg op het Plan van aanpak MRA Circulaire Economie uit 2018. Het is de bedoeling om deze in het tweede kwartaal van dit jaar definitief vast te stellen. Circulair bouwen is ook een onderdeel van de Uitvoeringsagenda Wonen 2019 – 2024 en de samenwerkingsovereenkomst die de gemeente met de woningcorporaties en het Huurdersoverleg Zaanstreek heeft gesloten.
Pilots
In de MRA hebben bedrijven, kennisinstellingen en overheden coalities gevormd die werken aan een duurzaam economisch herstel na afloop van de coronapandemie. ‘Op de weg terug omhoog kan juist de duurzaamheidssector zich ontwikkelen tot een belangrijke banenmotor,’ aldus het college. Er was al eerder besloten om per MAAK.-gebied tenminste één pilotproject circulair bouwen. Op dit moment wordt er al op meerdere plekken in de stad ervaring opgedaan met (meer) circulair bouwen, zowel door de gemeente als
door private partijen en corporaties. Het gaat hierbij om:
- Het circulair aanbesteden van gemeentelijk vastgoed;
- Pilots met circulair slopen;
- Pilots waarin gebruik wordt gemaakt van een materialenpaspoort;
- Projecten met modulair bouwen
- Projecten met deels losmaakbaar en demontabel bouwen voor toekomstig hergebruik;
- Nieuwbouw met een meer duurzaam gebruik van energie, water en (bio-based) materialen.
Vaak wordt aangenomen dat opdrachtgevers voldoende weten welke kansen op hergebruik, en daarmee circulariteit er zijn, schrijft het college, maar gezien de snelheid waarmee nieuwe mogelijkheden zich aandienen is dat lang niet altijd het geval. De markt is volop in beweging, onder andere wat de houtbouw betreft. Rosa zag wat dat betreft mooie kansen voor de woonwijk die moet verrijzen op het terrein van Kan Palen aan de Oostzijde, maar die vergezichten lijken vooralsnog al te ambitieus. Het blijft nog even bij kleinere projecten in bijvoorbeeld de Harpstraat, de Joke Smitsingel, de Jan de Wittestraat en de Pieter Ghijssenlaan. Na de eindevaluatie rond de zomer wordt bepaald wat Zaanstad al dan niet wil meenemen in haar toekomstige standaard werkwijze.
De gemeente neemt circulariteit nog in beperkte mate mee in nieuwbouwprojecten, maar brengt dit aspect wel in toenemende mate onder de aandacht van alle betrokken partijen. Harde eisen hiervoor gelden nog niet, maar het komende jaar wordt geïnventariseerd hoe dit stapsgewijs concreter in beleid kan worden gegoten. Hierbij gaat het onder andere om het hergebruik van materialen, circulair slopen en modulair bouwen. Ook in de gebiedsontwikkelingen wordt circulariteit geïntroduceerd, te beginnen in de Achtersluispolder. Wat modulair bouwen betreft is een mooi voorbeeld van circulariteit dat de twee tijdelijke basisscholen De Werf in Zaandijk en Kreekrijk in Saendelft inmiddels elders in het land door het onderwijs in gebruik zijn genomen.
Nieuw beleid
Tijdelijke gebouwen worden steeds vaker toegepast voor periodes van vijf tot 20 jaar, waar dat voorheen tot vijf jaar was. Het voordeel van modulaire bouw is dat die veel lichter is en er minder werkzaamheden nodig zijn aan de fundering of de bodem. Er wordt op dit moment on brede zin gekeken hoe de gemeente de afvoer van vrijgekomen grond kan verminderen, wat zal leiden tot CO2-reductie. Bij nieuwbouwprojecten zal in de toekomst in overleg met ontwikkelaars worden onderzocht in welke mate circulair bouwen onderdeel zal zijn van het project. In de openbare ruimte gebeurt dit al. De gemeente is op basis van alle nieuwe ontwikkelingen van plan om dit jaar met geactualiseerd beleid te komen.
