Zaanstad gaat met elf andere gemeenten in de provincie de aanpak van georganiseerde criminaliteit en ondermijning via artikel 13b van de Opiumwet gelijktrekken. Het artikel geeft burgemeesters de mogelijkheid om drugspanden te sluiten, zoals menigeen in Zaanstad inmiddels ondervonden heeft.
Zaanstad, Purmerend, Beemster, Landsmeer; Waterland, Edam-Volendam, Oostzaan, Wormerland, Velsen, Heemskerk, Beverwijk en Uitgeest gaan daar vanaf 1 januari op dezelfde manier uitvoering aan geven. Sinds 2019 mag de burgemeester ook op grond van de Opiumwet bestuursdwang toepassen als er strafbare voorbereidingshandelingen voor de productie van drugs zijn aangetroffen. Dit zogeheten Damoclesbeleid is tegen het licht gehouden en doorgesproken met de politie het Regionaal Informatie en Expertise Centrum. Een eenduidig beleid wordt gezien als ‘een onmisbare schakel in de integrale aanpak, mede ter voorkoming van het zogeheten waterbedeffect’.
Maatwerk blijft mogelijk
Er ligt nu een actualisatie van het huidige beleid, waarover ook de woningcorporaties nog voor de jaarwisseling worden ingelicht. De verschillen tussen gemeenten zitten nu nog met name in duur van de maatregelen en het moment waarop wordt ingegrepen en in de manier waarop met recidive wordt omgegaan. Door de burgemeesters is overeenstemming bereikt over een uniform beleid waarbij maatwerk in het individuele geval mogelijk blijft. Ze hebben een (interne) werkinstructie opgesteld die als handreiking dient voor alle ambtenaren die met het Damoclesbeleid moeten werken. In deze instructie is de jurisprudentie uitgebreid opgenomen.
Nieuwe regels
Afgesproken zijn kortere sluitingstermijnen (geen onbepaalde tijd meer, maar wel negen maanden in plaats van twaalf maanden bij zowel woningen als bedrijven), sluiting in het geval van strafbare voorbereidingshandelingen, een verruiming van de hoeveelheid harddrugs (sluiting pas vanaf vijf gram in plaats van 0,5 gram), een uitgebreidere omschrijving van de doelen van het beleid, het nader omschrijven en harmoniseren en actualiseren van het begrip ‘verzwarende omstandigheden’ en er is afgesproken dat sociale huurwoningen ‘in zeer uitzonderlijke gevallen’ langer gesloten kunnen worden dan drie maanden.
Dezelfde rechtsmiddelen
Bij de toetsing van de evenredigheid van de sluiting wordt conform de uitspraak van de hoogste bestuursrechter bijzondere aandacht gegeven aan minderjarigen, de persoonlijke verwijtbaarheid en de gevolgen van de sluiting voor de belanghebbende(n). Op grond van de jurisprudentie moet een inmenging door of namens het bevoegd gezag voldoen aan drie voorwaarden: het moet berusten op een wettelijke grondslag, het doel moet de ingezette middelen rechtvaardigen en de inmenging mag niet disproportioneel zijn. Ook met het nieuwe beleid zal er bezwaar ingediend worden bij de gemeente en kunnen beroepszaken en voorlopige voorzieningen bij de rechter volgen. De doelstellingen van het Damoclesbeleid zijn:
- Overtredingen van de Opiumwet beëindigen en voorkomen;
- De bekendheid van het pand als drugspand doorbreken;
- De bekendheid van het pand in het (georganiseerde) drugscircuit te doorbreken;
- Verhinderen dat het pand (weer) wordt gebruikt ten behoeve van het drugscircuit en de georganiseerde drugshandel;
- Een zichtbaar signaal afgeven dat drugscriminaliteit niet wordt getolereerd en daartegen wordt opgetreden;
- Het beschermen van het woon- en/of leefklimaat in en rondom het pand en gevaar voor (nieuwe) bewoners en omwonenden voorkomen;
- Het herstel van de openbare orde, veiligheid en/of gezondheid en het terugbrengen van rust in de directe omgeving.
