Het kabinet is een breed offensief tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit gestart en Zaanstad was één van de acht gemeenten die de bedenkelijke eer te beurt viel om hiervoor een voorstel met concrete maatregelen uit te werken. Het doel is om te voorkomen dat jongeren en jongvolwassenen (verder) afglijden naar de criminaliteit of verder opklimmen op de weg naar ondermijning.
Een hardere aanpak van de criminele (drugs)industrie en het weerbaarder maken van de samenleving ’tegen het gif van crimineel geld, bedreigingen, intimidaties en liquidaties’ staat daarbij centraal. Zaanstad heeft al te maken met aanzienlijke ondermijnende criminaliteit en de vrees bestaat dat die zich nog verder uitbreidt doordat jongeren de verleidingen van het snelle geld niet kunnen weerstaan. Voorkomen moet worden dat er voor hen overal ingangen te vinden zijn. Uitgangspunt daarbij is ‘dat de verschillende overheidspartners vanuit één gedeelde ambitie optreden en er brede maatschappelijke (publiek / private) coalities gevormd worden’. Het is de kern van het rapport Back on Track in 075.
Verjonging en verharding
Uit 25 interviews met oraganisaties die met ondermijning te maken hebben en onderzoek is gebleken dat er nu al sprake is van verjonging en verharding in de criminaliteit. ‘Als we niet vroegtijdig ingrijpen bestaat de kans dat we het contact verliezen met deze doelgroep waardoor we achter de feiten aan zullen lopen. Er is behoefte aan een gerichte aanpak met een eenduidige visie en een heldere opdracht. Door een reeks aan incidenten is er een besef van urgentie en wilskracht om in gezamenlijkheid op te treden. Richt je daarbij niet alleen op de wijken die al zijn bestempeld als kwetsbaar, maar ook de wijken die de potentie hebben om kwetsbaar te worden. Sommige wijken zijn een voedingsbodem voor afglijden naar de criminaliteit, waardoor extra inzet noodzakelijk is,’ aldus het college in een brief aan de raad. Het gaat dan vooral om Assendelft en Krommenie.
Vijf pijlers
Op basis van het onderzoek zijn vijf pijlers ontwikkeld die inspelen op de problematiek en het voorkomen hiervan, ook wanneer ook wanneer zich in de toekomst andere trends en ontwikkelingen voordoen. De gekozen aanpak moet het mogelijk maken om mee te bewegen in het dynamische speelveld van de criminaliteit. De pijlers zijn:
- Een persoonsgerichte aanpak voor jongeren of kinderen die niet in aanmerking komen voor de huidige Zaanse 075-aanpak, maar waar wel een duidelijk risico aanwezig is dat zij in de ondermijnende criminaliteit terecht kunnen komen, met een driejarenbegroting tot en met 2023 van 343.100 euro;
- Door gezinsgerichte ondersteuning zorgen dat ouders weerbaar worden gemaakt en de handvatten en hulp aangeboden krijgen om te voorkomen dat hun kroost afglijdt (begroting 237.600 euro);
- Scholen, lokale ondernemers en bewoners worden bij de aanpak betrokken. Enerzijds om overlast en onveiligheid in de wijk tegen te gaan, anderzijds om jongeren leer- en werkervaring te kunnen bieden (620.800 euro);
- Er wordt aansluiting gezocht bij de (digitale) leefwereld van de jongeren. Professionals begrijpen de taal die wordt gesproken en komen zo via een ander kanaal ook weer met hen in contact. Jongeren worden weerbaar gemaakt voor de risico’s van de online wereld en tegelijk worden digitale afpersing en andere online criminele activiteiten aangepakt (175.250 euro);
- Alle doelstellingen van de voorgaande pijlers worden gemonitord om ervan te leren (172.500 euro).
Jeugd in Zaanstad die afglijdt naar de criminaliteit pleegt vaak op jonge leeftijd al zware feiten. Uit de cijfers en de interviews blijkt dat er met name sprake is van middelengebruik, het dealen van drugs, openlijke geweldpleging en (seksueel-) grensoverschrijdend gedrag. ‘We zien de problemen ontstaan in groepsverband waarbij leiders sturend zijn op de jeugd,’ staat in Back on Track in 075. Jongeren verplaatsen zich fysiek en digitaal en zijn hierdoor minder zichtbaar. De jeugd die te vinden is in de overlastgevende groepen hanteert de erecode dat er niet wordt gepraat met politie. ‘Dit maakt het moeilijk voor politie en hulpverleners om in contact te komen met de jongeren.’ Het is een ontwikkeling die gestopt moet worden voor het te laat is.
Geen gelijke kansen
‘Alle kinderen zouden gelijke kansen moeten hebben om hun dromen waar te maken,’ geeft burgemeester Jan Hamming aan in een persbericht. ‘Helaas zijn we daar nog niet. In Zaanstad werken de meeste kinderen en jongeren dagelijks keihard aan een mooie toekomst. Voor sommigen van hen is dit erg moeilijk. Ze groeien op onder lastige omstandigheden of in een omgeving waar de criminaliteit een aantrekkelijk alternatief lijkt te bieden. Wij vinden het heel belangrijk om juist deze jongeren kansen te bieden om hun dromen waar te maken. Daarom ben ik ook heel blij met dit plan en de extra inzet die we, samen met onze partners, willen leveren voor onze jeugd. We gaan ervan uit dat het Rijk dit ook ziet en ons financieel gaat steunen.’ Er is om een subsidie van een kleine twee miljoen euro gevraagd.
Toekomstperspectief
Wethouder Songül Mutluer van Jeugd beaamt dat een goed toekomstperspectief het verschil kan maken. ‘Er zijn in Zaanstad momenteel al verschillende partijen die met jongeren werken en deze inzet gaan we herijken. Denk aan jongerenwerkers, straathoekwerk, jeugdteams. We gaan goed kijken hoe deze partijen beter in kunnen spelen op de behoeften van de doelgroep en daarbij ook hun aansluiting op het onderwijs en/of passend werk. Uiteindelijk is iedereen erbij gebaat als jongeren zich op een goede en kansrijke manier kunnen ontwikkelen tot verantwoordelijke volwassenen.’
Het college heeft het plan van aanpak opgestuurd naar het ministerie en verwacht dat er volgende maand duidelijkheid is over de toekenning van de subsidie. Vanuit het ministerie is de eis neergelegd dat voor een derde van de begroting cofinanciering beschikbaar is. Zaanstad kan ruimschoots aan die eis voldoen omdat de middelen al klaarstaan in de begroting.
