Zaan Primair mag leerkrachten niet zonder overleg en tegen hun zin overplaatsen naar een andere school omdat zij zelf kinderen hebben op de school waar ze eerder werkten. Dat heeft de rechtbank Noord-Holland besloten in een zaak die door een onderwijzeres was aangespannen.
De lerares werkt al zestien jaar op de school waar ook twee kinderen van haar onderwijs volgen. Op 1 april 2016 voerde de Zaanse koepel van openbare basisscholen een gedrags- en omgangscode in waarin onder meer staat: ‘Een belangrijk uitgangspunt voor Zaan Primair is dat je als medewerker geen (klein)kinderen op de eigen school hebt. Daarmee willen we voorkomen dat het team in lastige functioneringssituaties terechtkomt of dat de schijn van bevooroordeling kan ontstaan.’ In februari 2018 kreeg de onderwijzeres op grond van die code een brieg met de aankondiging dat ze zou worden overgeplaatst naar een andere school van Zaan Primair. Een protest mocht niet baten, waarna de zaak bij de rechter belandde.
Belangenafweging
Volgens Zaan Primair is het draagvlak voor de code groot, maar voor de rechter betoogde de lerares dat de onvrijwillige overplaatsing getuigt van ‘een onevenwichtige en onzorgvuldige belangenafweging’ met onvoldoende oog voor de verstrekkende gevolgen voor haar persoonlijke belangen. Zij koos uitdrukkelijk voor haar baan vanwege het concept. van de school en ook de schoolkeuze voor de kinderen was daarop gebaseerd, naast praktische overwegingen. Door de jaren heen is een band ontstaan met de school en en met collega’s. Daar heeft Zaan Primair allemaal geen rekening mee gehouden en evenmin was er aandacht voor haar carrièreplanning. Haar kinderen verlaten binnen enkele jaren de school weer, terwijl zij er nog lang aan verbonden wil blijven. Vanaf volgend schooljaar zullen haar beide kinderen bovendien op een andere locatie zitten. Zaan Primair voerde aan dat de code strikt dient te worden nageleefd, ook al om ongelijke behandeling te voorkomen.
Mosterd na de maaltijd
De rechtbank stelt voorop dat bij een overplaatsing als hoofdregel geldt dat een overplaatsing vrijwillig is. In de CAO voor het primair onderwijs staat wel een aantal bijzondere omstandigheden waarin de werkgever de werknemer zonder zijn instemming kan overplaatsen, maar dan wel na overleg en nadat de daaruit voortvloeiende afspraken op schrift zijn gesteld. Dat heeft Zaan Primair niet gedaan: er was sprake van een eenzijdig opgelegde maatregel zonder zelfs maar een gesprek vooraf. Op 18 december 2018 is er nog wel een gesprek geweest, maar dat was mosterd na de maaltijd omdat het besluit al genomen was.
Alleen oog voor het eigen belang
Volgens de rechtbank heedt Zaan Primair verzuimd om duidelijk te maken op welke wijze de belangen van de lerares daarbij in overweging zijn genomen. Sterker: er is alleen oog geweest voor het belang van de organisatie. ‘Tegenover het belang van verweerder om de gedragscode strikt door te voeren staat het belang van eiseres bij het behoud van haar werkplek. In het kader van de belangenafweging had verweerder onder meer ook aandacht moeten besteden aan de verbondenheid van eiseres aan de school, het aantal dienstjaren, de bewuste keuze van eiseres om te gaan werken op een school die onderwijs geeft volgens het concept van haar voorkeur alsook de keuze om haar kinderen daarop te plaatsen en de praktische keuze in verband met de locatie van de school,’ aldus het vonnis. Andere scholen van Zaan Primair werken op een andere manier.
Te snel en te rigide
Niet onbelangrijk is daarbij ook dat toen de kinderen van de lerares werden ingeschreven op de school de gedragscode nog niet gold, dat beide kinderen vanaf volgend schooljaar op een andere locatie zitten en het moment waarop de kinderen de school verlaten. Daar komt bij dat zich nog nooit problemen hebben voorgedaan. En ook dat had de scholenkoepel bij de belangenafweging dienen te betrekken. De rechtbank ‘kan zich niet aan de indruk onttrekken dat verweerder te snel en te rigide heeft gehandeld,’ en dat beeld werd op de zitting niet anders.
