Hij is verwoestender dan heermoes, zevenblad en bamboe samen. De gemeente Utrecht verwijdert hem nu uit de openbare ruimte; Amersfoort is daar al jaren zoet mee. Zaanstad maakt geen melding van de plant op haar website. Maar alle informatie die er over te vinden is wijst uit: plant vooral geen Japanse duizendknoop.
De Fallopia japonica (synoniem: Polygonum cuspidatum) is een woekeraar en vrijwel onuitroeibaar. Hij groeit door funderingen van huizen en door asfalt heen en breekt zelfs betonplaten. Voor dieren en insecten is hij volstrekt oninteressant. In België en het Verenigd Koninkrijk is er al wetgeving tegen de verspreiding van de Japanse duizendknoop. Hij zorgt daar voor miljarden aan extra kosten bij spoorwegen en bouwprojecten.
Geen hypotheek
De Environmental Protection Act van 1990 classificeert de plant in het VK als controlled waste, wat inhoudt dat het dezelfde status heeft als huishoudelijk en industrieel afval. Maaisel moet worden afgevoerd naar een vuilstort met een officiële licentie. Af te voeren grond die wortelstokken bevat, moet eveneens naar een dergelijke stortplaats worden gebracht en worden begraven op een diepte van ten minste vijf meter. Banken geven soms geen hypotheek wanneer de plant in de tuin staat.
Japanse duizendknoop wortelt diep. De stengel is hol en wordt tot wel drie meter lang. In de winter sterft hij af, maar onder de grond gaat hij door met wortelstokken. De enige manier om de plant kwijt te raken is telkens weer de bovengrondse delen weg te halen (niet op de composthoop maar in de vuilniszak!). Uitgraven heeft geen zin, want elk stukje dat achterblijft groeit onmiddellijk weer uit tot een nieuwe plant. Bestrijdingsmiddelen helpen evenmin.
Door het vroege uitlopen, de snelle lengtegroei en de vorming van een nagenoeg gesloten bladerdek wordt de overige vegetatie geheel overgroeid en op den duur verdrongen. Hoeveel van de planten er in Zaanstad staan, is niet duidelijk. De Stadspartij Purmerend maakte wel een inventarisatie en kwam daar uit op 245 vierkante meter, wat nog redelijk beheersbaar lijkt tegen overzienbare kosten.
Maaien een risico
Ook wegbeheerders verspreiden de Japanse duizendknoop. Wanneer de bermen worden gemaaid blijven resten van stengels aan de maaibalk of de maaikorf kleven en die vormen elders weer planten. De plant komt ook opmerkelijk veel voor op spoortaluds. Vermoed wordt dat graaf- en maaimachines die van de ene plek naar de andere gaan hem daar verspreid hebben.
In de Chinese geneeskunde is de Japanse duizendknoop een gewaardeerde plant. De wortel is een bron van resveratrol, een stof die tumoren zou bestrijden. Japanse duizendknoop wordt gezien als een antioxidant, ontstekingswerend en als een plant met een anti-allergische functie.
Philipp von Siebold
Hij is in de eerste helft van de negentiende eeuw uit Japan in Nederland ingevoerd door Philipp Franz Balthasar von Siebold, een Duitser die beroemd is geworden door zijn onderzoek naar de Japanse flora en fauna. Hij kweekte door hem geïmporteerde planten in een kas op zijn landgoed Nippon bij Leiderdorp (nu Leiden). ‘Von Siebolds kwekerij wordt gezien als de meest waarschijnlijke bron van de meeste, zo niet alle, in Europa voorkomende Japanse duizendknoop’, aldus een rapport van Stichting Probos in Wageningen. Ook tegenwoordig zeer populaire tuinplanten zoals de hosta, hortensia en diverse azalea’s zijn door Von Siebold naar Europa gebracht.
Hebt u een Japanse duizendknoop in de tuin? Maai de plant dan tot op de grond af. Herhaal dit vervolgens om de twee tot vier weken. Zo raakt de plant uitgeput en komt hij na verloop van tijd (hopelijk) niet meer terug. En het maaiafval dus niet in de groene bak doen, maar bij het restafval.
