Adviesbureau Eelerwoude heeft onderzoek gedaan de effectiviteit van het Zaanse bomenbeheer en concludeert dat het huidige Bomenbeleidsplan te abstract is om een werkelijk houvast te kunnen bieden. Bovendien schiet de gemeente nog steeds tekort op het gebied van communicatie, waardoor inwoners de indruk krijgen dat er maar raak gekapt wordt in Zaanstad. In aantallen is dat in elk geval een onjuist beeld.
Het onderzoek naar het bomenbeleid kwam er op initiatief van Groen Links, de Partij voor de Dieren en de SP. Daaruit blijkt dat Zaanstad jaarlijks ongeveer 400 bomen kapt als gevolg van de boomveiligheidscontrole. Dat is 0,8 procent van het gehele bomenbestand van de gemeente. Andere gemeenten van vergelijkbare grootte verwijderden in 2018 respectievelijk 1,1, 0,4 en 1,8 procent van hun bomenbestand, wat aangeeft dat Zaanstad wat dit betreft geen buitenbeentje is. Probleem is dat het niet altijd duidelijk is wanneer een boom als ‘waardevol’ moet worden beschouwd. Er is wel een lijst met bijzondere en dus behoudenswaardige exemplaren, maar de landschappelijke waarde van de houtopstand, de waarde voor stads- en dorpsschoon, de beeldbepalende waarde, de cultuurhistorische waarde en de waarde voor de leefbaarheid van bestaande bomen wordt onvoldoende toegelicht.
Extra afwegingen toevoegen
In het huidige bomenbeleidsplan staan vier toestemmingsgronden voor bomenkap: wortelopdruk, lichtontneming, ‘bouwplanontwikkeling of binnenstedelijk bouwen met meerwaarde ten opzichte van de boom’ en instabiliteit. De intentie is boomvriendelijk, maar Eelerwoude adviseert toch om in het nieuwe beleidsstuk dat nu wordt voorbereid extra afwegingen te formuleren die moeten voorafgaan aan het kappen van bomen. De gemeente Utrecht bijvoorbeeld gaat bij zware beschadigingen door wortelopdruk over tot het vellen en herplanten van bomen. Bij minder grote beschadigingen worden alternatieven onderzocht én worden de bewoners tijdig betrokken bij de problematiek.
Groen versus groei
Het adviesbureau stelt voor om een bomenstructuurkaart voor Zaanstad op te stellen, gebaseerd op cultuurhistorische, ruimtelijke, recreatieve en ecologische uitgangspunten. In het Bomenbeleidsplan wordt de norm van 0,4 bomen per inwoner gehanteerd. Bij kap geldt een herplantverplichting. Het is volgens Eelerwoude echter de vraag of die norm realistisch blijft gezien bijvoorbeeld de verstedelijkingsopgave en de energietransitie, die extra druk geeft op de beschikbare ruimte in de ondergrond. De bomennorm is gebaseerd op het aantal bomen en inwoners in 2009. Maar Zaanstad wil doorgroeien naar een stad met 200.000 inwoners en dat binnen de bestaande stedelijke contouren. Dat laatste zit bomen letterlijk in de weg.
Communicatie
Aanbevelingen zijn ook om de interne communicatie tussen gemeentelijke afdelingen beter op elkaar af te stemmen. Daarmee is al een begin gemaakt. Dat moet er ook toe leiden dat er beter toezicht wordt gehouden bij werkzaamheden, waarbij nogal eens ‘per ongeluk’ bomen verloren gaan. Ook zou Zaanstad de verantwoordelijke aannemers daarvoor een sanctie moeten kunnen opleggen. Ook een punt van aandacht zijn de bekendmakingen van aanvragen voor omgevingsvergunningen voor de kap van bomen. Die zijn gebonden aan een aantal regels en daardoor erg compact en vaak weinig verhelderend voor belanghebbenden.
Website
De website van Buitengewoon Zaanstad kan dit euvel verhelpen, omdat daar meer ruimte is voor uitleg. Die zou in elk geval bij een aanvraag een duidelijke locatiebeschrijving moeten bevatten, de aanleiding waarom er gekapt moet worden, de afwegingen om tot kap over te gaan en hoe de groen- en/of bomencompensatie eruit ziet. Na de toekenning van een vergunning zou dat nog eens herhaald moeten worden. Het college heeft aan de raad laten weten de aanbevelingen te zullen oppakken.
