De gemeente loopt tegen dilemma’s aan bij het eigen taalbeleid. Zaanstad staat ervoor dat iedereen de Nederlandse taal spreekt en vanuit dit uitgangspunt wordt in principe alleen in het Nederlands gecommuniceerd. De praktijk leert echter dat een deel van de bevolking zo onvoldoende bereikt wordt met informatie die voor hun eigen integratie, participatie, gezondheid of ontwikkeling van hun kind van groot belang is.
In die gevallen kan het effectiever zijn om ook een vertaling mee te sturen, maar wat is wijsheid? Zorgt het vertalen van teksten er niet juist voor dat de stimulans om Nederlands te leren wordt weggenomen? Aan de andere kant: informatie in het Nederlands sturen aan iemand die niet begrijpt wat er staat is zinloos. Hoe kun je dan ouders oproepen hun kind naar de Voorschoolse Vroegtijdige Educatie te brengen of op roepen om hun afval te scheiden? Mag je ervan uitgaan dat mensen hun buren of kinderen vragen om informatie te vertalen, en is dat wenselijk? Het zijn vragen die het college op het bordje van de gemeenteraad legt nu het eigen regels voor het vertalen van informatie heeft vastgesteld.
Maatwerk
Het niet kunnen begrijpen van gemeentelijke informatie is zowel voor de gemeente als voor de ontvanger een probleem. Voor de gemeente omdat er geen contact is en beleidsdoelstellingen niet worden gehaald. Voor de inwoner omdat hij informatie mist die nuttig of belangrijk is. Tot nu toe zijn er geen regels over het vertalen van informatie. Het college blijft bij het standpunt dat iedereen Nederlands moet leren, maar ziet ook dat het nodig is om in bepaalde gevallen te vertalen om bewoners/groepen inwoners mee te krijgen in beleid en doelstellingen. Daarom is er toch voor gekozen om per situatie te bepalen of vertaling wenselijk dan wel noodzakelijk is. Het college heeft daarom richtlijnen opgesteld voor het vertalen van geschreven informatie. Kern daarvan is dat vertalen de uitzondering op de regel is.
Bij de beoordeling of wordt vertaald wordt ook meegewogen of er andere manieren zijn om mensen te bereiken, bijvoorbeeld via een gesprek. Het college heeft besloten als volgt met het vertalen van geschreven informatie om te gaan:
- In principe wordt in het Nederlands op B1 niveau geschreven;
- Als een individuele geadresseerde het Nederlands niet machtig is, kan een vertaling worden toegevoegd. Dat kan de hele brief zijn, maar ook een korte tekst waarin staat dat in de brief belangrijke informatie staat, waarvoor hulp kan worden gekregen bij het vertalen en waaraan informatie wordt toegevoegd over taalles;
- Als op straat-, wijk- of buurtniveau het Nederlands slecht wordt beheerst, kan een samenvatting van de informatie worden toegevoegd in het lagere taalniveau A2 en/of een samenvatting in het Engels en één of twee van de meest gesproken talen.
De gemeente wil dat iedereen haar informatie kan begrijpen en daarom is het schrijven op B1-niveau de standaard. Maar laaggeletterden of mensen die net zijn ingeburgerd kunnen ook daar niet mee uit de voeten. Daarom zal vaker een samenvatting worden toegevoegd op niveau A2. Voor inwoners die de Nederlandse taal helemaal niet machtig zijn is dat geen oplossing en vandaar de intentie om per situatie te bekijken of een brief in zijn geheel inhoudelijk moet worden vertaald of dat kan worden volstaan met een korte waarschuwing bovenaan waarin staat dat het om essentiële informatie gaat. Dit nieuwe beleid wordt na een jaar geëvalueerd.
Op basis van Europese regelgeving moeten gemeenten vóór 2022 de voor burgers en ondernemers beschikbare online procedures en diensten vertalen in minstens één andere officiële Europese taal. Welke taal dat wordt is in Zaanstad nog niet besloten.
