Zo’n 80 waterzuiveringsinstallaties in Nederland geven een verhoogd risico op verspreiding van de bacterie legionella, waardoor mensen ziek kunnen worden. Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu blijkt dat het gaat om installaties voor de zuivering van industrieel afvalwater en rioolwater. Voor het personeel zijn beschermingsmaatregelen nodig.
Legionellabacteriën kunnen onder andere de veteranenziekte en ernstige longontstekingen veroorzaken die de patiënt fataal kan worden. In 2018 waren er bijna 600 patiënten met longontsteking door legionella in Nederland, twee keer zoveel als vijf jaar eerder. Uit een literatuurstudie van het RIVM bleek eerder al dat de kans op legionellagroei en –verspreiding (zeer) aannemelijk was bij 69 industriële waterzuiveringsinstallaties (IAZI’s ) en twaalf voor rioolwaterzuivering (RWZI’s). Het instituut onderwierp daarvoor in totaal 567 installaties aan een risico-inschatting. Aanvullend onderzoek heeft dit beeld nu bevestigd. In 2017 werden In Boxtel meerdere mensen besmet met de legionellabacterie die afkomstig bleek te zijn uit een AWZI bij een vleesverwerkend bedrijf. Begin 2018 werd legionella gevonden in een soortgelijke installatie bij een vleesbedrijf in Son. Daar werden in de jaren ervoor minstens acht mensen besmet. In totaal elf mensen overleden.
Legionella blijkt vooral te gedijen in biologische waterzuiveringsinstallaties én in nutriëntenrijk afvalwater van industriële bedrijven in met name de levensmiddelenindustrie, de papier- en de petrochemische industrie. Verder is de temperatuur van het proceswater van belang: installaties die direct of indirect de bron waren voor legionella-infecties hadden een afvalwatertemperatuur tussen 30 en 38 graden Celcius. Door beluchting van het afvalwater ontstaat voldoende zuurstof voor legionellagroei en kunnen er aerosolen worden gevormd waardoor legionella via de lucht verspreid kan worden. Het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals een mondmasker is een effectieve maatregel om werknemers te beschermen tegen blootstelling. Van andere maatregelen is de effectiviteit nog niet (voldoende) bekend.
Kamervragen
In antwoord op Kamervragen antwoordde minister Cora van Nieuwenhuizen ruim een jaar geleden dat legionella van nature voorkomt in grond- en oppervlaktewater en dat directe verspreiding over een grotere afstand vanuit een waterzuiveringsinstallatie nog niet eerder was aangetoond. ‘Er zijn daarom geen normen voor Legionella bij waterzuiveringsinstallaties waarop controle kan plaatsvinden,’ aldus de minister. Er vond al voordat de link met afvalwaterzuivering werd gelegd doorlopend onderzoek plaats bij groepen van patiënten met legionellose. Ook zijn in de afgelopen jaren diverse onderzoeken gedaan naar de relatie met het weer, waaronder onderzoek naar het voorkomen van legionella in regenwaterplassen.
