vrijdag 26 april 2024
Jouw wereld, jouw nieuws

Voor- en nadelen buurtpreventie: waakzaamheid geboden

Door:

Laatste update: 21-04-2019 07:58
Foto: Twitter / Buurtpreventieteam Zaanstad

Veel gemeenten zijn voorstander van buurtpreventie door burgers, maar zonder te weten waarom. De appgroepen leiden in een op de vijf gemeenten tot problemen, blijkt uit onderzoek van socioloog Vasco Lub van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Door een overdaad aan meldingen worden ambtenaren en politiemensen overvraagd.

Lub spreekt van ‘een doorgeslagen controlecultuur’ waarin burgers elkaar wantrouwen en voor eigen rechter spelen. Het aantal buurtappgroepen is de afgelopen jaren flink toegenomen. Hoewel veel gemeenten de groei van buurtpreventie actief stimuleren, ontwikkelen ze volgens het onderzoek nauwelijks beleid op dat gebied. Van de 187 gemeenten waar buurtpreventieteams actief zijn, hebben 109 er niets over vastgelegd. Zaanstad behoort tot de gunstige uitzonderingen.

Handleiding

De gemeente heeft handleiding buurtpreventie (pdf) opgesteld waarin het doel van buurtpreventie omschreven wordt als ‘het vergroten van de leefbaarheid en de veiligheidsgevoelens in de wijk of buurt’. ‘Buurtpreventie kan een bijdrage leveren aan het terugdringen van overlast, zwerfvuil, vernielingen en criminaliteit (zoals woninginbraken). Buurtbewoners kennen hun buurt of wijk als geen ander. Zij weten vaak op welke tijdstippen bepaalde zaken zich voordoen. Buurtbewoners die zich in willen zetten voor hun wijk zorgen voor extra ogen en oren in de omgeving en vergroten de veiligheidsgevoelens,’ aldus die handleiding.

Geen knokploegen; geen extra rechten

Duidelijk is ook de omschrijving van wat buurtpreventie niet is: geen knokploegen van bewoners die ’s avonds de wijk intrekken om de boel in de gaten te houden en boeven te vangen. ‘Ook wordt soms gedacht dat leden van buurtpreventie meer bevoegdheden hebben dan andere bewoners. Dit is beide absoluut niet het geval. Buurtpreventie heeft alles te maken met het openhouden van de ogen en oren zonder enkel risico te nemen. De buurtpreventieleden hebben dezelfde taken en bevoegdheden als iedere andere bewoner. Het voor eigen rechter spelen of inbreuk maken in het privéleven van anderen heeft dan ook niets met buurtpreventie te maken,’ aldus de gemeente. Het zijn juist deze laatste twee verschijnselen die Lub zorgen baren.

BuurtAlarm 075

In Zaanstad is sinds 2014 BuurtAlarm 075 actief, een gratis dienst die bestaat uit een verzameling gekoppelde buurtpreventiegroepen. Het doel is dat ‘buurtbewoners een oogje in het zeil houden en elkaar op een snelle manier via Telegram of Whatsapp informeren in geval van criminaliteit’. Hierbij moet dan worden gedacht aan verdachte personen, inbraak, diefstal, zwendelaars, molest, vermiste personen, brand(stichting), mishandeling, kinderlokkers en dergelijke. ‘Statistisch is bewezen dat een buurtpreventie-app zorgt voor een flinke daling in het aantal woninginbraken,’ aldus de website. Opvallend: elke referentie aan andere zaken dan criminaliteit zijn uit deze lijst vetdwenen.

Buurtpreventie kan in Zaanstad op verschillende manieren:

  • Deelname aan Burgernet om de kans te vergrotem dat een verdacht of vermist persoon wordt opgespoord. Aanmelden kan via de website www. burgernet.nl (13.000 leden in Zaanstad).
  • Deelname aan een buurtappgroep om verdachte situaties (na melding bij de politie) met buurtgenoten te delen. Zie www.zaanstad.nl, zoekterm buurtapp voor meer informatie over buurtappgroepen in Zaanstad. Er zijn inmidels ongeveer 90 Buurtappgroepen in Zaanstad; waar 2300 inwoners hebben zich aangemeld bij BuurtAlarm 075.
  • Deelname aan een buurtpreventieteam (ogen en oren team) om een actieve bijdrage te leveren aan het vergroten van de veiligheid en leefbaarheid in de wijk.

Buurtpreventie is vaak een doel op zich: zie meer, hoe beter. ‘En zelfs als er iets is vastgelegd, dan is dat minimaal,’ volgens Lub. ‘Er staat vrijwel nooit in welke strategie wordt gevolgd,’ ontdekte Lub. Hij ziet het risico dat buurtpreventie leidt tot doorgeschoten sociale controle, waarbij leeftijds- en etnische discriminatie op de loer kunnen liggen. Daarmee raken andere waarden dan veiligheid, zoals de privacy van bewoners, in het gedrang.

Buurtpreventiewerk kenmerkt zich door ambivalentie, stelt Lub. Soms laten teamleden zich leiden door onderbuikgevoelens, waardoor onschuldigen als verdacht worden bestempeld. Een ‘probleem’, ‘verdachte handeling’ of ‘onveilige situatie’ kan immers op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. De bijdrage van buurtwachten aan wijkveiligheid is niet eenduidig. Buurtpreventie is zowel de zoveelste loot aan de stam van een zich uitdijende controlecultuur als een nuttig verlengstuk van het toezicht- en opsporingsapparaat in Nederland, aldus de onderzoeker.

Negatieve kanten

Negatieve kanten van buurtpreventie zijn stigmatisering van andere groepen, overtrokken sociale controle, voor eigen rechter spelen en veiligheid plaatsen boven andere zaken die ook belangrijk zijn voor de leefbaarheid in een wijk. Positief is de bijdrage van de buurtwachten aan de criminaliteitsbestrijding. Ze zorgen voor extra oplettendheid onder bewoners, zijn een verlengstuk van de politie en ze versterken de organisatiegraad in de wijk.

Een buurtappgroep wordt gevormd door een groep inwoners die verdachte situaties in een bepaalde wijk of buurt signaleren en delen. Allereerst wordt de politie gebeld en vervolgens worden buurtbewoners gewaarschuwd middels de appgroep zodat zij de verdachte situatie in de gaten kunnen houden. Begin vorig jaar werden in Zaanstad op verschillende centrale locaties buurtpreventieborden geplaatst ,zodat voor iedereen zichtbaar is dat er buurtpreventie aanwezig is.

 

Aanmelden Nieuwsbrief
Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen