De schilderijen en schetsen die Claude Monet (1840-1926) in 1871 in Zaandam maakte vormen ‘een hefboom om de kwaliteiten van het huidige Zaandam en de omringende landschappen te versterken en te laten zien,’ vindt het college. In de veruit meest bloemrijke tekst richting de raad in de recente geschiedenis wordt een lans gebroken voor een Monetjaar in 2021 in plaats van drie jaar later.
Steeds meer toeristen komen naar de Zaanse Schans voor ‘het typische Holland van de molens, tulpen, klompen en het uitgestrekte landschap,’ signaleren B & W in hun raadsinformatiebrief. ‘Feitelijk worden internationale bezoekers niet door de Zaan, industrie of chocola aangetrokken maar door hun zoektocht naar het clichébeeld van Holland.’
Buongiorno con l'#arte: Claude #Monet – Le Port de Zaandam, 1871. Olio su tela, 47.5 x 74 cm. pic.twitter.com/n0pdaQ90rR
— Alberto Scarpulla (@ascarpulla) June 23, 2018
‘Hier kun je het zeventiende-eeuws oneindig laagland vol molens onder fameuze Hollandse luchten ervaren. Holland, het land gewonnen uit water, waar de noeste arbeid, innovatie, koopmansgeest en recht voor z’n raap mentaliteit door de polder waait. Dat Holland ligt aan de Zaan en is in grote mate verweven met de Zaanse geschiedenis, cultuur en identiteit.’
‘In de schilderijen van Monet wordt het Hollands landschap met zijn molens vastgelegd aan de vooravond van de industriële industrie. Zijn werken geven een impressie van de kwaliteiten van Zaandam en de Zaanstreek: de weerspiegelingen van de omgeving in het water, de veelkleurige gebouwen, molens, houten huizen, weidse landschappen met verre horizonten en prachtige wolkenluchten, scheepvaart en bedrijvigheid.’
Windmill at Zaandam
Claude Monet pic.twitter.com/1drDeAV1hb
— Maddalena Masucci (@maddamasu) June 25, 2018
Concept plan van aanpak
In 2021 is het 150 jaar geleden dat Monet hier vier maanden verbleef en dat mag niet ongemerkt voorbij gaan, werd eerder al vastgesteld. Nu ligt er een concept plan van aanpak met een aantal conclusies en aanbevelingen, opgesteld door BMC Advies. Na analyse van de al ontwikkelde plannen heeft dat bureau een aantal conclusies getrokken:
- Monet biedt niet alleen een unieke kans om Zaanstad in de spotlights te zetten, maar ook voor unieke vormen van samenwerking tussen bewoners, organisaties en bedrijven;
- Voor het slagen van een Monetjaar is het belangrijk dat er een logisch samenhangend totaalconcept wordt ontwikkeld, opgebouwd uit de onderdelen openbaar stadsprogramma met openingsceremonie en slotmanifestatie, een blockbuster-expo Monet, satelliettentoonstellingen, een zomerfestival Monet en een randprogrammering in en met de stad;
- Een Monetjaar kan het beste in 2021. Dat impliceert dat het Zaans Museum de enige optie is als accommodatie voor de internationale tentoonstelling van originele werken van Monet in Zaandam;
- De maatschappelijke baten worden geraamd op ruim zes miljoen euro;
- Voor de realisatie van een Monetjaar is een bijdrage van circa drie miljoen nodig.
In 2021 heeft Zaanstad ‘een eigen authentieke en sympathieke aanleiding’ om uit te pakken met Monet. Dat kan volgens de experts van doorslaggevend belang zijn bij het succesvol benaderen van bruikleengevers. De korte voorbereidingstijd hoeft volgens hen geen belemmering te zijn om voldoende toezeggingen te krijgen en zou zelfs kunnen helpen een beetje druk op de ketel te zetten.
Geen grote concurrentie
Daarnaast is 2021 ook het jaar waarin het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen Ode aan het Landschap als landelijk jaarthema heeft gekozen. Dat kan de marketing van het Monetprogramma in Zaanstad ondersteunen en als laatste staan er dat jaar geen grote concurrerende evenementen in de regio op de agenda.
Het Zaans Museum is in principe groot genoeg om de werken van de Franse impressionist tentoon te kunnen stellen, maar de faciliteiten erom heen zijn onvoldoende om grote groepen bezoekers te ontvangen. Hiervoor is een verbouwing van het museum noodzakelijk. Die kan voor 2021 afgerond zijn. De verwachte aantallen bezoekers zijn voor 2021 en 2024:
Door een brede, aantrekkelijke en gevarieerde programmering moeten bezoekers in 2021 worden aangespoord naar meerdere locaties te gaan. Niet alleen in Zaandam, waar Monet zijn schilderijen heeft geschilderd, maar ook in het Zaanse landelijke gebied. Daarvoor moeten onder andere de routes naar en de omgeving van het Monet Atelier worden verfraaid, alsook de aanlegsteigers en de vindbaarheid van de voorzieningen worden verbeterd.
Voorgesteld wordt om nu een vervolgonderzoek op te dragen aan BMC Advies én aan het Zaans Museum, die daarmee samen verantwoordelijk worden gemaakt voor het eindresultaat: een in december dit jaar op te leveren businessplan Monetjaar 2021, met daarin in ieder geval een uitwerking van de organisatie, een voorstel voor de tentoonstelling (inclusief het aantal werken dat naar Zaanstad komt), een leidraad voor de overige programmering (in samenwerking met de stichting Monet in Zaandam) én een definitieve begroting.
Meer geld nodig voor vervolgonderzoek
Door de raad was al een budget van 90.000 euro beschikbaar gesteld voor een haalbaarheidsonderzoek in 2018. Daarvan is nog 50.000 over. De kosten voor het vervolgonderzoek bedragen 115.000 euro. Het college stelt voor het ontbrekende bedrag uit andere posten op de cultuurbegroting te halen.
