De Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkade en Verkade N.V. overhandigden deze week een deel van het archief van het bedrijf aan het Zaans Gemeentearchief.
Een waardevol stuk in de collectie is de laatste brief die Jac P. Thijsse (Maastricht, 25 juli 1865 – Overveen, 8 januari 1945) vlak voor zijn dood schreef aan de toenmalige Verkade-directeur. Thijsse was een schrijver, onderwijzer en natuurbeschermer die vooral bekend werd door zijn vele bijdragen op het gebied van natuureducatie, veldbiologie en natuurlijke historie. Hij schreef negentien van de 31 Verkade-albums, die in 1903 ontstonden toen de koekfabrikant uit Zaandam plaatjes bij zijn producten deed en er albums kwamen om ze in te plakken. Het begon in 1906 met de albums Lente, Zomer, Herfst en Winter.
Tot 1940 werden er 30 uitgegeven. In totaal werden rond 3,2 miljoen albums met zo’n 30 miljoen plaatjes in omloop gebracht. Die haalden allemaal enorme oplagen, behalve het album Friesland uit 1918. Dat behoort tot de meest gezochte Verkade-albums. Door de Eerste Wereldoorlog was er een nijpend tekort aan papier, zodat er maar een kleine oplage van gemaakt kon worden en na een kleine tweede druk in 1919 stopte Verkade helemaal met de albums en plaatjes in afwachting van betere tijden. In 1925 werden de jaarlijkse uitgaven hervat.
In zijn brief uit het laatste oorlogsjaar brief bedankt Thijsse de heer Verkade voor het kerstpakket dat hij mocht ontvangen. Thijsse maakte de brief nooit af, omdat hij een dag later stierf: zijn dochter deed dat wel en verzond het schrijven alsnog.
Verkadepaviljoen
Over de bedrijfsgeschiedenis van Verkade valt veel te vertellen. Wat werd er in de loop der jaren geproduceerd? Op welke manier gebeurde dat? Wie werkten er (en wie waren toch die beroemde ‘meisjes’)? De antwoorden op veel van deze vragen zijn te vinden in het Verkadepaviljoen van het Zaans Museum. Daar staan ook tal van machines, liggen reclame-uitingen, oude verpakkingen en foto’s die een prachtig beeld geven van de geschiedenis van het bedrijf.
Bedrijfsarchief
Een deel van het bedrijfsarchief vanaf het allereerste begin in 1886 tot ongeveer 1990 was al ondergebracht bij het gemeentearchief van Zaanstad. Dat was lang voor geïnteresseerden echter niet te raadplegen, omdat het nog niet goed te doorzoeken was. Daar is nu verandering in gekomen. In de studiezaal kunnen nu oude notulen, jaarverslagen, archiefstukken over de werkprocessen, jubilea, de Verkade Harmonie en personeelsblad De Kern en dergelijke worden ingezien.
Nu al te raadplegen
De archieven zijn vanaf vandaag te raadplegen in het Zaans Gemeentearchief en op de website van het Gemeentearchief. Het archief is te vinden aan het Stadhuisplein 100 in Zaandam en geopend op dinsdag en woensdag van 8:30 uur tot 16:00 uur en op donderdag van 8:30 tot 20:00 uur (van 16:00 tot 20:00 uur alleen op afspraak).
Gemeentearchivaris Frans Hoving gaf gisteren een interview in het Radio-1 Journaal over de historische waarde van het Verkade-archief voor de Zaanstreek. Luister hier het fragment terug.
Een deel van de foto’s en affiches uit de geschiedenis van het bedrijf is ook te bekijken via de beeldbank.
