Cruise-expert bekijkt Schans met Amerikaanse en Britse ogen en ziet gebreken

Als het aan de afdeling Groepsproductontwikkeling van cruisemaatschappij Viking ligt zet de Zaanse Schans snel stappen om te groeien als attractie voor riviercruise-passagiers uit Noord Amerika en het VK. En daar horen betaalde tickets bij. 'Het is een misvatting waar wij nogal eens tegenaan lopen: dat het heffen van entree de bezoekersaantallen laat instorten. Onze gasten zijn zeer gevoelig voor ondermaatse kwaliteit, maar we zien die gevoeligheid ten aanzien van van prijzen nauwelijks.'

En met de kwaliteit op de Schans is nog wel ht nodige aan te merken, volgens de tweede man van de afdeling die in een brief aan de lokale politiek toegeeft vooral expertise te hebben op het gebied van bestemmingen met een hoge kwaliteitsbeleving: erfgoed, geschiedenis en cultuur. Dat lijkt allemaal samen te komen op de Zaanse Schans, maar zo simpel is het niet. 'Een twintigtal jaren geleden hebben we in de meeste van onze reizen die Nederland aandeden Kinderdijk opgenomen. Toen en nu gaat de voorkeur van onze gasten uit naar een zo authentiek mogelijke ervaring, met goede gidsen die degelijke uitleg kunnen geven en die vragen bekwaam kunnen beantwoorden.' 

Educatief pretpark

Hem viel destijds op dat de Schans geen eigen, duidelijk herkenbare gidsen had en 'dat de bezoekerservaring meer leek op die van een educatief pretpark zoals het Epcot center in Orlando, Florida'. 'We hebben vanaf het begin met de verschillende vertegenwoordigers van Kinderdijk gesprekken gevoerd om de bezoekersstroom goed te organiseren en ervoor te zorgen dat lokale (fietsers en wandelaars, min of meer) en buitenlandse bezoekers elkaar niet in de weg zaten. Zo hebben we bijvoorbeeld samen met Kinderdijk een oude vrachtschuit voor personenvervoer laten ombouwen om een deel van onze gasten, die wat minder goed ter been zijn, op die manier iets verder het gebied in te brengen om daar een molen te bekijken die doorgaans niet zoveel bezoek krijgt.' 

Randvoorwaarden

Randvoorwaarden die volgens de analyse van de cruise-expert op de Zaanse Schans ontbreken zijn een veilige  verkeerssituatie en een goede balans tussen het erfgoed en de commercie. Bovendien speelt het narratief over de locatie in de beleving van buitenlandse bezoekers nu nauwelijks een rol. 'Hoe krijgt iemand uit het buitenland mee dat in dit kleine gebied aan de Zaan decennia lang producten werden gemaakt die in elk huishouden in Nederland een begrip waren en vaak nog steeds zijn? Met het Zaans Museum is die potentie er. En ik neem aan dat er ook andere partijen bestaan die zich met het erfgoed van de streek bezighouden.' 

De grote diversiteit aan molens op de Schans is hét onderscheidende verschil met Kinderdijk, maar daar wordt onvoldoende van geprofiteerd. Adviezen van Viking zijn:

• Ontwikkel een duidelijk verkeers- en parkeer concept.

• Reguleer de bezoekersstroom door entree te heffen. Zeker voor de Amerikanen doet dat geen pijn en wellicht is dat ook zo voor andere buitenlandse bezoekers. En het geld kan gebruikt worden om de bezoekerservaring nog beter te maken.

• Vertel het verhaal van de Zaanstreek nog beter. Denk ook aan andere dingen, zoals het Honig-Breethuis en de Kooger Vermaning waar de familie Honig naar de kerk ging. Mensen kunnen een dag doorbrengen op de Zaanse Schans en in de buurt. Ongetwijfeld doet een groot aantal bezoekers dat nu al, maar ik betwijfel of daar veel buitenlandse toeristen bij zitten.

• Zorg dat je een groep gidsen en vrijwilligers op de Zaanse Schans hebt om rondleidingen te doen, om het bezoek te reguleren, en het verhaal te vertellen.

• Maak het mogelijk op de Zaanse Schans te leren kennen zonder commerciële ‘hordes’ neer te zetten. De mensen die niks willen kopen laten zich echt niet verleiden dat toch te doen, en de mensen die wel willen kopen vinden die winkels echt wel. Dus doe wat aan de verschillende toegangswegen, zodat het mogelijk is om de kaas- en snoepwinkeltjes te omzeilen als je alleen de molens wil zien.

'We hebben er allemaal baat bij om de problematiek in de bezoekerseconomie aan te pakken. Ondernemers, gemeentes en overheden zitten allemaal in dat schuitje, want niemand vaart wel bij ongereguleerde bezoekersstromen die gebruikmaken van voorzieningen zonder iets bij te dragen. En daar is wereldwijd, maar ook zeker voor de Zaanse Schans, haast bij geboden,' luidt de uitsmijter van de analyse.