De leegstand van winkelruimte bedraagt in het centrum van Zaandam rond de achttien procent, terwijl die in de kernen van Krommenie en Wormerveer verder is afgenomen tussen 2018 en vorig jaar naar minder dan vijf procent. Het rapportcijfer dat bezoekers gaven daalde in Zaandam in die jaren van 7,8 naar 7,2 en in Wormerveer van een 8 naar 7,8.
Het komt naar voren in het recente Koopstromenonderzoek 2021. Het aantal fysieke winkels nam in heel Zaanstad af in vergelijking met 2018, 2016 en 2011. Het aantal verkooppunten voor dagelijkse aankopen ging van 222 in 2018 naar 203 in 2021, de recreatieve winkels (mode, huishoudelijk, sport en spel, media & hobby) van 226 naar 197 en die voor doelgerichte aankopen (elektronica, doe-het-zelf, woninginrichting, tuinartikelen en planten) van 248 naar 241. Verkooppunten voor cultuur & ontspanning namen toe van 65 tot 79 en het aantal horecaverkooppunten van 303 tot 305.
Verschuiving
Hoewel er de afgelopen tien jaar sprake is van een afname van het aantal fysieke winkels, is volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2022 wel weer sprake van een lichte toename in het aantal fysieke winkels (van 83.300 in 2021 naar 83.800 dit jaar). Het is echter nog te vroeg om te spreken over een trend, aldus het college in een brief aan de gemeenteraad. ‘Horeca en in mindere mate diensten en ontspanning, blijken van groeiend belang voor het functioneren van winkel- en centrumgebieden. Er vindt een verschuiving plaats van place to buy naar place to be.’
Minder funshoppen
Wat omzetten betreft valt op dat vooral de categorieën dagelijkse goederen en doelgericht sterk zijn gestegen qua omzet. Vooral de perifere detailhandelslocaties met ruime parkeergelegenheid zoals Zuiderhout en Noorderveld deden het goed: zij konden in 2021 ook het grootste deel van het jaar open blijven. Het aandeel recreatief (mode, huishoudelijk, sport en spel, media & hobby) daalde.
Dagelijkse bestedingen zoals de boodschappen worden steeds vaker online gedaan. Waar in 2018 nog sprake was van twee procent online, is dit gegroeid naar zes procent in 2021. Dit geldt ook voor de categorieën recreatief (van 30 naar 37 procent ) en doelgericht (van 22 naar 30). De verwachting is dat dit nog verder zal groeien.
Motieven
De motieven om de centrumgebieden van Zaandam, Wormerveer en Krommenie te bezoeken zijn volgens de resultaten van het Koopstromenonderzoek eenigszins verschillend: zo is de omvang en kwaliteit van het winkelaanbod in Zaandam een belangrijke reden om daar heen te gaan en zijn voor Krommenie en Wormerveer vooral de aanwezigheid van speciaalzaken en de bereikbaarheid per auto en de parkeermogelijkheden een belangrijke factor.
Meer toeristen
NBTC-NIPO Research heeft onderzoek gedaan naar het toeristisch bezoek aan steden in 2021. Zaanstad springt er positief uit: de stad werd vorig jaar vaker bezocht dan een jaar eerder. Waar in 2020 nog sprake was van 1.123.000 bezoeken, steef dit in 2021 naar 1.458.000, een toename van 330.000. Het aantal unieke bezoekers ging van 376.000 naar 411.000, wat neerkomt op een toename van 35.000 mensen.
Vergeleken met steden in de regio zoals Alkmaar (een afname van 103.000 bezoekers) en Hoorn (een toename van 25.000), wisten mensen het centrum van Zaandam weer beter te vinden. Een weetje: Schiedam, Delft en Zaandam zijn de steden met het grootste aandeel bezoekers dat uit de eigen provincie komt: hier was dat 61 procent. Winkelen voor het plezier blijkt de belangrijkste reden om Zaandam te bezoeken en daarbij wordt gemiddeld 52,10 euro per persoon uitgegeven. In Maastricht en Amsterdam liggen zijn de bedragen het hoogst, met respectievelijk 69 en 61 euro.
Vooral jongeren
Zaandam werd naar verhouding het meest bezocht door jongeren in de leeftijd van achttien tot 29 jaar, met een aandeel van 42 procent. In vergelijking met andere steden is hun aandeel relatief groot. Een verklaring kan de aanwezigheid van winkels en activiteiten zijn die passend zijn bij deze doelgroep zoals Primark, de Pathé bioscoop en horecazaken. Het aandeel ouderen van 70 jaar en ouder was met zeven procent het kleinst.
Gematigd herstel
De meting van onderzoeksbureau Locatus over 2020 leverde een geschat aantal weekbezoekers van 86.900 op, lager dan in het najaar van 2019 toen het aantal bezoekers nog bijna 150.000 bedroeg. Corona had dus grote gevolgen. De cijfers over 2021 paten wel weer tekenen van een gematigd herstel zien. Waar Zaandam Centrum in 2020 nog de 41ste plaats innam op de lijst van 143 onderzochte winkelgebieden qua weekbezoekers, was dat in 2021 de 30ste plaats (28 in topjaar 2019).
