Woningzoekenden actiever door nieuw systeem toewijzing

Het nieuwe systeem voor de toewijzing van sociale huurwoningen dat nu ruim een jaar in gebruik is heeft in de eerste negen maanden geleid tot een grotere activiteit bij woningzoekenden , maar tegelijkertijd tot een veel hogere acceptatiegraad. Omdat een woning weigeren consequenties kan hebben voor de opbouw van punten, reageren meer mensen alleen op woningen waar ze ook echt naartoe willen.

Woningen die worden aangeboden via WoningNet en Woonmatch worden sinds 16 januari 2023 toegewezen op basis van het aantal punten dat een woningzoekende heeft opgebouwd. Sindsdien is niet alleen de inschrijfduur meer doorslaggevend bij het reageren op woningen. Woningzoekenden hebben met het nieuwe systeem nu zelf invloed op hun slaagkansen door zoekpunten te vergaren door actief te zoeken en – indien van toepassing – daarnaast door situatie- en/of startpunten aan te vragen. Dit moet ervoor zorgen dat mensen die het hardst een (nieuwe) woning nodig hebben een betere kans krijgen om een sociale huurwoning te bemachtigen.

Situatiepunten in trek

De eerste resultaten tot en met september vorig jaar laten zien dat er veel gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid om start- of situatiepunten aan te vragen. Het op jaarbasis geraamde aantal van 3580 aanvragen situatiepunten voor de hele regio werd al in september bereikt. Na een piek in de eerste drie maanden schommelde het aantal aanvragen sinds april rond de 260 per maand. Met name in Amsterdam werden veel punten aangevraagd: 70 procent van de aanvragen kwam uit de hoofdstad. Dat is meer dan op grond van het inwoneraantal werd verwacht en veel aanvragen zijn afgewezen.

Veel afwijzingen

Opvallend is dat 70 procent van alle aanvragen niet toegekend wordt. Het Vierde Huis, de organisatie die namens de regio de aanvragen beoordeelt, geeft aan dat het niet voldoen aan de voorwaarden of het ontbreken van stukken reden voor een afwijzing is. Om meer grip te krijgen op het aantal aanvragen dat waarschijnlijk toch wordt afgewezen, wordt onderzocht of de woningzoekenden verplicht kunnen worden om al documenten aan te leveren bij het indienen van een aanvraag. Momenteel hoeft dit niet en mogen die ook later worden toegevoegd.

Daarnaast worden de systemen aangepast zodat beter gemonitord kan worden waarom mensen worden afgewezen en, indien van toepassing, door welke instanties ze naar het digitale loket worden verwezen. Belangrijk aandachtspunt blijft dat men laagdrempelig een aanvraag kan indienen.

Sinds januari 2023 nam het aantal actief woningzoekenden op WoningNet toe van 50.000 naar ruim 80.000. De toename van het aantal actief woningzoekenden ligt in de lijn der verwachtingen, omdat actief zoeken nu wordt beloond met het opbouwen van zoekpunten. De toename van het aantal actief woningzoekenden en het aantal reacties leidt tot langere kandidatenlijsten per woning, wat voor veel woningzoekenden leidt tot een lagere positie op de lijst dan voor de invoer van de nieuwe woonruimteverdeling.nale verschillenDe verwachting is dat de positie van woningzoekenden die actief blijven zoeken en/of start- of situatiepunten opbouwen de komende jaren beter wordt dan in het oude systeem. Bij WoningNet ligt het aantal reacties per woningzoekenden gemiddeld aanzienlijk boven de vier reacties per maand die nodig zijn voor het opbouwen van een zoekpunt.

Regionale verschillen

Bij Woonmatch (het platform voor Waterland) is dat omgekeerd. Voor woningzoekenden die alleen zoeken naar een woning in een kleinere gemeente of een deel van een grotere gemeente kan de beschikbaarheid van het aantal vrijkomende woningen te klein zijn om voldoende te reageren om een zoekpunt op te bouwen. Wel kunnen woningzoekenden hun zoekgebied uitbreiden om zo alsnog voldoende te reageren: het aantal reacties bij WoningNet en Woonmatch wordt opgeteld voor het verkrijgen van een zoekpunt.

Als gevolg van de afbouw van punten bij het weigeren van een woning is te zien dat de acceptatiegraad aanzienlijk is gestegen. Het gemiddeld aantal keren dat een woning op WoningNet is aangeboden (inclusief de aanbieding tot toewijzing) is van tien keer gedaald naar vier keer. Voor Woonmatch daalde dit zelfs tot gemiddeld drie keer. De woningzoekenden reageren dus steeds meer op woningen die ze ook echt willen.

Bezwaar en beroep

De gemeenten in de regio maken (met uitzondering van Purmerend) gebruik van de regionale afhandeling van bezwaar en beroep door het Juridisch Bureau van Amsterdam. Het aantal bezwaar- en beroepszaken ligt aanzienlijk lager dan van tevoren was geraamd. In de eerste weken na livegang kregen gemeenten en corporaties klachten van woningzoekenden die aangaven dat zij via de website geen bezwaar in konden dienen. Dit probleem is inmiddels opgelost. Er zijn nog wel andere problemen die het lastig maken om met het programma te werken. Hierover is men in gesprek met de ontwikkelaar.

Postadressen

Voor economisch dak- en thuislozen (veelal werkende armen) blijft het in veel gevallen moeilijk om te voldoen aan de voorwaarde van binding aan de regio. Dat kan nu alleen aangetoond worden door een inschrijving op een woonadres in de Basisregistratie Personen. Vaak heeft deze groep wel een briefadres, maar staan mensen om verschillende redenen niet ingeschreven op een woonadres. Onderzocht wordt of een briefadres ook voldoende bewijs kan zijn van regiobinding.

Inwonende huishoudens met kinderen, gebroken gezinnen met kinderen, problematisch thuiswonende jongeren (pleegjongeren en jongeren met ambulante ondersteuning) kunnen extra punten aanvragen. Daarnaast is het voor jongeren in Zaanstad en Amsterdam van wie het jongerencontract afloopt ook mogelijk om startpunten aan te vragen. Hiermee vergroten ze hun kans om na afloop van hun jongerencontract door te stromen naar een andere passende woning.