Apotheker ZMC heeft steeds groter probleem met tekort aan medicijnen

Ziekenhuisapotheker Svenja Zonneveld van het ZMC ziet de tekorten aan geneesmiddelen alsmaar oplopen, meldt de website van het Zaandamse ziekenhuis. Vaak heeft dat te maken regels, zoals het preferentiebeleid. Dat is ingesteld door zorgverzekeraars om zo goedkoop mogelijk uit te zijn.

Elke zorgverzekeraar kan zijn voorkeursmedicijn kiezen binnen een groep medicijnen met dezelfde werkzame stof. De verzekeraar kiest vaak voor het goedkoopste medicijn en vergoedt alleen dat specifieke geneesmiddel. Een zorgverzekeraar sluit een contract voor twee jaar met een fabrikant naar keuze, die het dan als voorkeursmiddel mag leveren. Dat betekent dat een andere fabrikant twee jaar lang niks aan Nederland kan leveren. Maar die moet wel evengoed de kosten blijven betalen om de handelsvergunning te behouden.

Soms besluiten ze daarom om dat niet te doen en dan trekken ze zich terug van de Nederlandse markt. Het preferentiebeleid bestaat al langer, maar vanaf begin 2023 vallen vrijwel alle medicijnen onder dit beleid en nemen de tekorten toe. Nog een oorzaak is dat een klein land als Nederland geen aantrekkelijk land is voor fabrikanten: er is weinig omzet te behalen. Nederland heeft de prijzen sterk verlaagd waardoor er niet veel te verdienen valt. Wij hebben daardoor meer last van tekorten dan onze buurlanden. Als een fabrikant wel de aanbesteding heeft gewonnen als voorkeursleverancier, dan is de beloning laag en houden ondernemingen hun kosten zo laag mogelijk. Daardoor wordt het productieproces heel kwetsbaar.

Zonneveld houdt zich bezig met de bevoorrading en verspreiding van medicijnen in het ZMC, voor patiënten die zijn opgenomen of die de dagbehandeling bezoeken. De ziekenhuisapotheek verschilt daarmee van een ‘gewone’ openbare apotheek waar mensen hun medicatie meestal zelf ophalen. 'Op dit moment is er een enorm tekort aan medicijnen, meer dan ooit tevoren. Dat geldt voor bijna alle categorieën geneesmiddelen. Vorig jaar ging het om 2300 geneesmiddelen die niet beschikbaar waren en in 2024 nam dat aantal nog verder toe. Het kan gaan om medicatie waar relatief weinig patiënten gebruik van maken, maar ook om hele gangbare geneesmiddelen,' zegt zij.

Momenteel is er een tekort aan infuusvloeistoffen omdat een belangrijke leverancier getroffen is door orkaan Helene. Hierdoor is er plotseling wereldwijd een tekort. 'Ook hadden we laatst gebrek aan een oncologiemiddel. Dat is echt heel vervelend. Dan moet er beslist worden wie het middel wel of niet krijgt. Onder grote tijdsdruk moeten we dan met elkaar naar de best mogelijke oplossing voor de patiënten zoeken.' Maar wat als er in eigen land echt niets meer te krijgen is? Dan moet Nederland medicijnen uit het buitenland importeren die drie keer zo duur zijn. 

Er zijn landelijk al wel veel initiatieven genomen om deze problemen aan te pakken, zegt Zonneveld. 'Vanuit de beroepsverenigingen komen veel tegengeluiden dat het zo echt niet langer kan. Dat het preferentiebeleid anders ingericht moet worden of zelfs losgelaten moet worden. We zijn nu vaak afhankelijk van productie in verre landen. Dat maakt de levering van medicatie kwetsbaar. Het is daarom belangrijk dat er meer productie dicht bij huis komt, als onderdeel van de oplossing. Daarvoor moeten we het weer aantrekkelijk maken voor fabrikanten om hierheen te komen. Een andere oplossing kan zijn om als ziekenhuis zelf medicijnen te maken. Een aantal ziekenhuizen heeft daar de faciliteiten voor. Het kost alleen veel tijd om bij een acuut tekort de productie opgestart te krijgen.'