Zaanstad krijgt elke maand 400 tot 600 meldingen over inwoners die niet aan hun betalingsverplichtingen voldoen. ‘Vastelastenpartner’ Zilveren Kruis heeft er het meest last van (61 procent), gevolgd door waterbedrijf PWN (dertien), zorgverzekeraar VGZ (negen), energiereus Vattenfall (acht) en zorgverzekeraar Menzis (zes procent).
Sinds juni dit jaar melden vastelastenpartners betalingsachterstanden van minimaal 30 dagen bij Zaanstad. De gemeente is volgens de Wet op Gemeentelijke Schulddienstverlening verplicht om opvolging te geven aan deze meldingen. Dat kan op verschillende manieren en Zaanstad doet dat door alle gemelde huishoudens een bericht te sturen en door een huisbezoek te brengen aan de 50 meest urgente gevallen of deze inwoners te laten bellen door het Sociaal Wijkteam.
Groeiend aantal meldingen
De verwachting van het college is dat het aantal meldingen blijft toenemen. Er melden zich niet alleen nog elke maand nieuwe vastelastenpartners aan om betalingsachterstanden van inwoners door te geven, maar ook het wegvallen van de coronasteunmaatregelen kan negatief uitwerken op de financiële situatie van mensen. De vroegsignalering van – beginnende – schulden is van groot belang, omdat het hogere schulden helpt voorkomen en daarmee stress voor de betrokkenen.
Minder huisuitzettingen
Als mensen hun vaste lasten niet meer kunnen betalen is dat een indicatie dat het financieel niet goed gaat. Het betalen van de huur is een belangrijke factor en daarom is er al sinds 2015 een convenant met de woningcorporaties om huurachterstanden aan de Sociale Wijkteams melden, waarna actief contact wordt opgenomen met de inwoner. Het aantal huisuitzettingen is sindsdien afgenomen van 60 in 2013 naar veertien vorig jaar. Vroegsignalering van huurachterstanden heeft hier zeer waarschijnlijk een positieve rol in gespeeld, aldus het college.
Op dit moment zijn er 50 partijen die een overeenkomst over de vroegsignalering van betalingsachterstanden met de gemeente hebben afgesloten. Vorige maand kwamen daar onder andere ziektekostenverzekeraar ONVZ, energiebedrijf Greenchoice en woningverhuurder Huurinc Housing bij. Tot nu toe hebben zestien vastelastenpartners ook daadwerkelijk één of meer betalingsachterstanden gemeld, schrijft het college aan de raad.
Volgend jaar evaluatie
De gemeente geeft aan welke meldingen het meest urgent zijn op basis van een afweging waarin huurachterstanden en meervoudige meldingen (van meerdere vastelastenpartners) de belangrijkste indicatoren zijn. De betrokken inwoner kan het hulpaanbod van het Sociaal Wijkteam vervolgens accepteren of weigeren. De gemeente monitort hoeveel inwoners zich na een mail of brief melden voor hulp en begin volgend jaar moet duidelijk worden in hoeverre deze aanpak werkt.
Jongeren
Voor jongeren van achttien tot 27 jaar kan daarnaast Get a Grip uitkomst bieden. Get a Grip is een uitgebreid en breed traject voor Zaanse jongeren met problematische schulden om hen financieel gezond en zelfredzaam te maken. Onderdeel is het opkopen van schulden van jongeren, zodat zij nog maar één schuldeiser hebben – de gemeente – en verder kunnen met hun leven op de rit krijgen. Jongeren betalen de schuld terug, renteloos en flexibel. Ook krijgen ze trajectbegeleiding en pakken daarmee naast hun financiën ook andere leefgebieden aan.
De ervaringen met de dit jaar ingevoerde werkwijze voor vroegsignalering zijn overwegend positief, hoewel een enkeling gefrustreerd is dat gegevens zijn doorgegeven door een vastlastenpartner. De reacties van inwoners na een huisbezoek of telefoongesprek met het Sociaal Wijkteam zijn overwegend positief, schrijft het college. De huisbezoeken zijn effectief maar ook zeer arbeidsintensief, net als het ondersteuningstraject dat daarop volgt. Op dit moment zetten de wijkteams zes fte in voor de vroegsignalering, maar het college wil graag nog meer doen.
Meer capaciteit nodig
‘We vinden het belangrijk meer inwoners actief te benaderen en ondersteuning te bieden opdat inwoners hun problemen niet te hoog op hoeven laten lopen. Hiervoor is uitbreiding van capaciteit nodig. Indien nodig verkennen we hierbij ook de mogelijkheden van vrijwillige inzet. Daarnaast kijken we naar effectieve parameters op het gebied van kansengelijkheid, zoals bijvoorbeeld selecteren op gezinnen met kinderen omdat we weten dat we daarmee inzetten op een betere toekomst van kinderen.’
