‘Als we je voor elke rotopmerking een bloembol hadden gegeven, meneer Douw, dan was je nu de baas van de Keukenhof geweest.’ Dit is de eerste zin van het eerste hoofdstuk uit het onlangs verschenen boek Het zijn mensen van Westzaner Frans Douw. Tot eind 2015 was hij directeur van de Penitentiaire Inrichting Heerhugowaard.
De hele carrière van Douw (1955, Voorschoten) stond in het teken van een menswaardige detentie. Het is die menselijkheid die zowel in zijn boek als zijn werk als tijdens een interview met Nieuws.nl een waarachtig thema is. De opmerking over de bloembol is afkomstig van zijn directeur van de middelbare school. Hij vond de jongeman nogal aanwezig. De woorden typeren deels zijn karakter: iemand die moeite heeft met autoriteit, kritisch, oplettend en rebels is en niet tegen onrecht kan.
Iedereen een boeiend verhaal
In het begin van zijn boek beschrijft Douw een aantal ervaringen uit zijn jeugd die indruk hebben gemaakt en die bepalend zijn geweest om eerst met jongeren te gaan werken en vervolgens met gedetineerden, om uiteindelijk op vrij jonge leeftijd gevangenisdirecteur te worden.
‘Ik heb ontdekt dat iedereen een boeiend verhaal heeft, door het gezin waarin hij geboren wordt en wat hij vervolgens heeft meegemaakt. Je kan niet opgroeien zonder onrecht aangedaan te worden en zonder dat jij een ander onrecht aandoet. Vervolgens word je volwassen en ga je dat een plek geven.’ Of niet, wanneer dat dat niet lukt.
Douw gaat er vanuit dat er voor iedereen een vorm van herstel mogelijk is, ook met ernstige uitdagingen. Dit is een rode draad in zijn werk en zijn leven: het herstel van mensen en ze altijd ontmoeten in hun essentie. Zijn pleidooi en daarmee zijn uitnodiging aan ons allemaal is om uit vakjes en hokjes te stappen en op een andere manier naar mensen te kijken.
Vooroordeel
‘Het grootste vooroordeel dat we hebben, is dat als iemand zich op een bepaalde manier gedraagt die wij niet prettig vinden, of waar we bang van worden, dat die niet is zoals wij. We bestempelen hem als gevaarlijk en als iemand die onze rust en ons geluk bedreigt.’ Maar aandacht geven en hulp bieden, dat laten we na.
Er zijn veel directeuren, burgemeesters en psychologen die met mentale problemen hebben gekampt of die zijn opgegroeid met geweld, maar die nooit het stempel ervaringsdeskundige opgeplakt krijgen omdat ze daar niet mee naar voren zijn gekomen, zegt Douw.
‘Oordelen is menselijk, we hebben de behoefte om iets te duiden. Het gaat niet om het afschaffen van het oordelen, maar om de keuze te maken dit zo weinig mogelijk te doen en om je oordeel nog eens te heroverwegen. We hebben altijd een keuze: dicht of open zijn, dat is aan jou.’
Nog steeds druk
Douw maakt nu net zoveel uren als voor zijn pensioen, onder meer voor de stichting Herstel & Terugkeer die hij tien jaar geleden heeft opgericht. Al zijn activiteiten doet hij nu echter op een andere manier: met minder regels en wetten. Maar met dezelfde uitgangspunten.
