In de gemeente Zaanstad was de gemiddelde woon-werkafstand in 2015 achttien kilometer; lager dan het landelijk gemiddelde van 22,6 kilometer per forens.
In hetzelfde jaar hoefden inwoners van Amsterdam slechts 14,9 kilometer te forensen. Oostzaners woonden gemiddeld 16,3 kilometer van hun werkomgeving af; Wormerlanders 17,3. Opvallend is dat inwoners van Edam-Volendam maar 13,9 kilometer noteerden en dat met name ten zuiden van de hoofdstad de afstanden beperkt waren: Amstelveen en Aalsmeer 14,5 en Ouder-Amstel 14,1 kilometer gemiddeld.
Het blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Veel minder dan de helft van alle banen (38 procent) is van een werknemer die daarvoor niet zijn woonplaats hoeft te verlaten. In Zaanstad geldt dat voor 34,29 procent van alle werkenden. In Amsterdam voor 67,55 procent, in Oostzaan 11,11 en in Wormerland 13,7 procent.
Exodus
In bijna twee derde van de gemeenten vindt dagelijks een kleine exodus plaats: 70 procent of meer van de in loondienst werkende inwoners doet dit buiten de gemeentegrens. De Limburgse gemeente Onderbanken spant de kroon, daar verlaat meer dan 90 procent van de werknemers de eigen woonplaats. In het algemeen wonen mensen in de Randstad en Noord-Brabant minder ver van hun werk af dan daarbuiten. Uitzondering is de regio Twente.
Uit cijfers uit 2011 bleek dat toen in de top vijftien van meest bereisde trajecten in Nederland het aantal forensen dat naar Amsterdam reisde veruit het grootst was. Alleen al Zaanstad, Almere, Amstelveen, Purmerend, Haarlemmermeer en Haarlem leverden er bijna 100.000. Die werknemers bezetten destijds een zesde deel van het totale aantal banen in Amsterdam.
Gedragsverandering
Frank Steijn, gespecialiseerd in gedragsverandering bij forenzen, denkt dat het belangrijk is dat werkgevers hun medewerkers stimuleren hun reisgedrag aan te passen. ‘Je ziet dat steeds meer werkgevers bereid zijn om op een andere manier naar mobiliteit te kijken. Op het moment dat er iets in hun beleid verandert, dan verandert het gedrag van de medewerker ook, mits er alternatieven worden geboden zoals bijvoorbeeld thuiswerken, of aangepaste werktijden.’
Daar zit overigens best wel beweging in. Tussen 2008 en 2014 steeg het aantal thuiswerkers met 4,6 procent. Zzp’ers en andere zelfstandigen zijn in de jongste cijfers van het CBS niet meegenomen, en zij vormen een steeds grotere groep. Dat maakt vergelijken steeds lastiger.
