Waar nog niet zo lang geleden verwacht werd dat de prijs van cacaobonen door een tekort op de wereldmarkt fors zou stijgen, heeft nu een daling ingezet. Dat is goed nieuws voor de verwerkende fabrieken in de Zaanstreek, maar de boeren in West-Afrika zullen er minder blij van worden.
De oogsten in Ghana worden in 2016-17 naar verwachting de grootste in drie jaar tijd terwijl die in buurland Ivoorkust, ’s werelds grootste producent van cacaobonen, voor het tweede jaar op rij dalen. Maar het uitblijven van schaarste (integendeel: een overschot) op de wereldmarkt, de waardedaling van het Britse pond als gevolg van Brexit en een terugtrekkende beweging van speculanten dragen allemaal bij aan de ingezette prijsdaling. Er zijn echter ook tekenen die in omgekeerde richting wijzen.
in 2015, een rampzalig jaar voor grondstoffen als olie en koffie, was cacao de uitblinker (plus 28 procent in euro’s). Dat kwam voornamelijk door het weerfenomeen El Niño. Dat bleek toen uitzonderlijk sterk te zijn, waardoor het cacao-aanbod daalde en de prijzen stegen. Het leidde in Ivoorkust tot broodnodige investeringen in een kwetsbare sector. Cacaoplanten zijn gevoelig voor ziekten en het duurt lang voordat zij vrucht beginnen te dragen. Volgens de International Cocoa Organization gaat elk jaar zowat 40 procent van de totale cacaoproductie verloren aan plagen en ziekten.
Evenaar
Cacao kan alleen groeien in de buurt van de evenaar: Het grootste deel groeit in West-Afrika (meer dan 70 procent), gevolgd door Zuid Amerika, maar altijd binnen 20 graden van de evenaar. De cacaoboom produceert zaden die niet direct gegeten kunnen worden, want ze hebben een intens bittere smaak en moeten daarom eerst
gefermenteerd worden. De grote peulen bevatten vele kleine cacaobonen: deze worden geroosterd en de dop springt dan open: door te zeven wordt de cacao van de dop gescheiden.
In 1828 werd de oplosbare cacaopoeder uitgevonden, een Nederlandse vinding van de chemicus Coenraad van Houten. Het is hem te danken dat cacao een massale toepassing kreeg. Zijn vader Casparus opende in 1815 een chocoladefabriek aan de Prinsengracht in Amsterdam, met een tredmolen die door menskracht werd aangedreven. In die tijd werden cacaobonen nog vermalen tot een fijne massa, die vervolgens werd gemengd met melk om chocolademelk te maken, of die met toevoeging van suiker, kaneel en vanille, als basis diende voor het maken van koekjes. Casparus van Houten vond daarvoor een moderne oplossing uit: de cacaopers.
Dat gebeurde dus allemaal ver weg van de boeren die de grondstof produceren. In Ivoorkust wordt dit jaar een inkomensdaling van de boeren tot 30 procent verwacht, terwijl die al bijzonder weinig verdienen. In Ghana verwachten boeren iets in inkomen omhoog te zullen gaan, want daar zijn ze aan gewend geraakt: elk jaar in oktober, wanneer een nieuw seizoen begint, betaalde het nationale regulerende agentschap Cocobod net weer iets meer dan het voorgaande jaar. Of dat er nu ook inzit is onduidelijk.
Chocoladeprijs
De grootste leverancier van chocolade- en cacaoproducten ter wereld, het Zwitserse bedrijf Barry Callebaut – eigenaar van onder meer Van Houten – hoopt dat de lage cacaoprijs de verkoop van chocola zal bevorderen na een periode van mindere populariteit en dalende verkopen. Tony’s Chocolonely ziet de eigen, ‘slaafvrije‘ producten nog niet goedkoper worden, omdat de filosofie erachter nu juist is om de boeren te helpen en kinderarbeid tegen te gaan.
