De gemeente draagt op dit moment zorg voor 49.774 bomen in de openbare ruimte; bomen op begraafplaatsen van het Rijk, de provincie en andere terreinbeherende organisaties en ook die in het Vijfhoekpark zijn niet meegeteld. Eind 2016 zijn 49.256 bomen gecontroleerd en kreeg 51 procent de kwalificatie ‘voldoende’, 44 procent was ‘matig’ en vijf procent ‘slecht’.
Dat blijkt uit antwoorden van het college op vragen van de POV over het gemeentelijke bomenbestand en het kapbeleid. Bomen in de categorie ‘slecht’ hoeven niet automatisch gekapt te worden: eerst wordt gekeken of volstaan kan worden met onderhoudsmaatregelen. Als dit niet mogelijk blijkt komt het vervangen van de boom pas in beeld, aldus de antwoorden. De beoordeling van de bomen gebeurt op grond van een drietal criteria, te weten veiligheid, conditie en beheerbaarheid. Een combinatie van deze aspecten bepaalt in welke categorie een boom wordt ingedeeld.
Herplantplicht
De bomen in Zaanstad worden elke vier jaar geïnspecteerd en bomen met een verhoogd veiligheidsrisico krijgen een jaarlijkse controle. De gemeente houdt zich aan het Bomenbeleidsplan uit 2009, waarin is afgesproken dat voor een op een openbare plaats gekapte boom een vervangend exemplaar terugplant. ‘Met deze maatregel streven we er naar dat de stad groen blijft. Uiteindelijk willen we zorgen dat er in Zaanstad 0,4 boom per inwoner is. Bij het verlenen van omgevingsvergunningen voor kap van bomen, is de afgelopen jaren ook consequent een herplantplicht opgelegd,’ aldus het college.
Min 12.820 bomen
Dat schrijft dat er tussen 2010 en 2019 12.855 bomen herplant zijn in de gemeente – bijna 1500 meer dan waarvoor een kapvergunning is afgegeven – met op grond van de vervangingsverplichting nog eens 1384 te gaan. Bij inrichtingsprojecten wordt altijd gekeken of bomenkap onvermijdelijk is, zo is te lezen: ‘Op basis van de afgelopen jaren is het globale beeld dat er op jaarbasis 400 bomen vervangen worden vanwege de slechte kwaliteit en circa 700 bomen gekapt worden bij herinrichting.’ Tussen 2010 en 2018 zijn verspreid door Zaanstad 12.820 gemeentelijke bomen verwijderd om de volgende redenen:
- Beheer- en reconstructiemaatregelen in de openbare ruimte. Hieronder vallen riool- en wegreconstructies, overige beheermaatregelen waarbij de bomen dood of bijna afgestorven zijn, zieke bomen en afgestorven bomen (circa 7200 bomen);
- Bomen die acuut om veiligheidsredenen weg moeten, na stormen of omdat ze verkeersonveilige situaties veroorzaken (zo’n 2.600 bomen);
- Bomen die weg moeten voor toekomstige bouwlocaties (rond 2550 bomen);
- Bomen die overlast veroorzaken (circa 470 exemplaren).
Daarbij tekent het college aan dat bomen die gekapt worden als gevolg van bouwprojecten veelal niet in de openbare ruimte staan, zoals de bomen die verdwenen zijn voor de ontwikkeling van het Oostzijderveld en Poelenburg Oost. Een duidelijk overzicht van de bomen die vanaf nu tot aan 2022 nog op de nominatie staan om te worden omgezaagd is niet te geven: dat hangt af van de uitkomsten van de periodieke inspecties en van de herinrichting van de openbare ruimte en/of bouwlocaties.
Lastige taak
‘Wij vinden het belangrijk dat Zaanstad groen is en groen blijft. Bomen zorgen voor sfeer, zuurstof, een betere luchtkwaliteit, het afvangen van fijnstof, het verminderen van geluidsoverlast en het verminderen van stress bij mens en dier. Bomen zijn dus van groot belang voor het welzijn en welbevinden van de bewoners van Zaanstad,’ zo schrijft het college, maar ook dat het in Zaanstad niet altijd gemakkelijk is om een goed bomenbestand te realiseren. De zetting van de bodem maakt dat de openbare ruimte regelmatig moet worden opgehoogd en dat heeft consequenties voor de bomen, omdat die grote ophogingen niet overleven. Ook de ambitie om 20.000 woningen te bouwen binnen de bestaande stedelijke contouren zet druk op het groen.
Verkeerde keuzes
‘Daarnaast hebben we ook te maken met keuzes die in het verleden bij de aanplant van bomen zijn gemaakt en vandaag de dag ertoe leiden dat bomen niet goed groeien of overlast veroorzaken. Het is ook nodig om dat soort keuzes uit het verleden te corrigeren. We kiezen vandaag de dag ervoor om bomen goede voorzieningen (goede bodem en voldoende voedingsstoffen) en ruimte mee te geven zodat ze goed kunnen groeien.’
