Zaankanters lopen niet warm voor een natuurgraf en dat is maar goed ook, want er is in Zaanstad geen ruimte voor een natuurbegraafplaats. Voor wie toch voor deze optie kiest is er sinds enkele jaren Geestmerloo in Koedijk, bij Alkmaar. Dat is kort samengevat het antwoord van het college op vragen van het CDA en GroenLinks over de mogelijkheden tot natuurbegraven in Zaanstad.
Terwijl Westzaan in rep en roer is over het voorstel van het college om geen nieuwe graven meer toe te staan op de gemeentelijke begraafpaats zodat die over 40 of 50 jaar kan worden gesloten – een petitie om dat tegen te houden is al meer dan 2200 keer getekend – maakt het college duidelijk dat een transformatie naar een natuurbegraafplaats daar geen optie is. Voor het mogelijk maken van natuurgraven op bestaande kerkhoven zijn er grofweg twee mogelijkheden: alleen asbijzettingen en verstrooiingen op een bloemrijk grasland en met het planten van bomen of het begraven van stoffelijke overschotten in kisten, waarbij wordt gekozen voor natuurlijke materialen en waarbij het grafrecht voor onbepaalde tijd kan worden afgekocht. Dat geeft op termijn toch weer kosten, en daar wil het college nu juist vanaf.
Bestaande natuur of boerenland
Natuurbegraafplaatsen worden over het algemeen aangelegd in een bestaand bos of natuurgebied of op agrarische grond die in de loop van de tijd wordt omgevormd naar een bos of andere natuur. Meestal wordt er één laag diep begraven en is het de bedoeling dat het graf ‘voor altijd’ in stand blijft. Men kan zowel een overledene in een grafkist of lijkwade als asresten in urnen begraven. Ook het mengen van as met grond waarna op die plek een boom wordt geplant valt onder natuurbegraven. In Zaanstad wordt er ‘sporadisch’ naar gevraagd bij medewerkers van de begraafplaatsen, aldus het college.
‘We hebben geen registratie bijgehouden van de vraag, maar het waren er zo weinig dat we in Zaanstad geen grote vraag verwachten naar natuurbegraven. Er is wel een toenemende trend in Nederland: er zijn inmiddels enkele tientallen natuurbegraafplaatsen, waar er 20 jaar geleden geen enkele was. De meeste van deze begraafplaatsen liggen in Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland en er worden overledenen vanuit het hele land bijgezet.’ De enige in onze provincie is die in Alkmaar.
Ook natuurgraf niet gratis
De redenen waarom voor natuurbegraven wordt gekozen zijn divers, zoals een stukje natuur willen beschermen voor toekomstige generaties of de overweging dat nabestaanden in theorie nooit de moeilijke keuze tussen grafrechten verlengen en ruimen hoeven te maken. Vanuit het oogpunt van volksgezondheid moet op een reguliere begraafplaats de wettelijke grafrusttermijn van minimaal tien jaar gewaarborgd worden. Op veel natuurbegraafplaatsen is een vast bedrag verschuldigd voor een bijzetting en wordt de verwachting gewekt dat nabestaanden zich geen zorgen hoeven te maken over het onderhoud van het graf, want dat gaat op in de natuur en wordt als natuur beheerd. Maar ‘in de praktijk moeten ook de kosten van onderhoud van een natuurterrein op de lange termijn worden gedekt door inkomsten,’ schrijft het college aan de raad.
Geen plek
In Zaanstad is ruimte schaars en grond duur. De gemeente wil doorgroeien naar 200.000 inwoners in 2040 en deze groei moet gevonden worden binnen de bestaande stedelijke contouren. ‘Op de bestaande begraafplaatsen is ruimte voor natuurbegraven niet te vinden. Veelal gelden er nog rechten van de nabestaanden zodat bestaande graven in stand moeten worden gehouden. Er zijn wel grote groen- of natuurgebieden zoals het Jagersveld en het Vijfhoekpark, maar die voldoen niet aan de droogleggingseis
zoals die in de Wet op de Lijkbezorging wordt opgelegd en die nodig is voor een goede ontbinding van de stoffelijke resten,’ zo is duidelijk geworden. De natuurbegraafplaats in Alkmaar werd mogelijk door samenwerking met een particuliere onderneming.
