Vanwege de coronamaatregelen konden de voorgenomen onthullingen van struikelstenen in 2020 en afgelopen voorjaar niet doorgaan. Nu is het wel weer mogelijk en worden op 25, 26 en 27 oktober en op 1 en 2 november in Zaandam 44 en in Koog aan de Zaan één steen onthuld tijdens een korte ceremonie.
Daarbij worden de namen en levensgeschiedenissen voorgelezen van de mensen voor wie een steen geplaatst is. Daarna wordt het zand weggeveegd en kan volgens de Joodse traditie een steentje bij de struikelstenen worden gelegd. Die worden sinds 1994 gemaakt door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, die sindsdien verspreid over Europa tienduizenden Stolpersteine heeft verspreid. Demnig heeft ze zo genoemd omdat je ‘erover struikelt in je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst op de stenen te kunnen lezen’.
Ruim 170 slachtoffers
Op de gedenktekens in de vorm van een messing plaatje van tien bij tien centimeter worden onder meer de naam, het geboortejaar en de overlijdensdatum van het slachtoffer van het Holocaust aangebracht. De struikelstenen krijgen vervolgens een plek in het trottoir bij de voormalige woningen van de slachtoffers. Van de bijna 300 Joden die begin 1942 in de gemeenten die nu Zaanstad vormen woonden, stierven ruim 170 personen een voortijdige dood, vrijwel allen in Auschwitz of Sobibor. Van hen heeft het merendeel geen graf, maar een deel heeft door de inzet van de Werkgroep Struikelstenen Zaanstad al wel een zichtbare naam.
Ik ben Rebecca Pais. Op 18-11-1934 ben ik geboren. Op 11-06-1943 ben ik vermoord in #Sobibor door de Nazi's, omdat ik joods was.
Ik werd slechts 8 jaar oud.
In de oorlog woonde ik in #Zaandam aan de Doniastraat 113.#struikelstenen #stolpersteine #struikelstenengids pic.twitter.com/6rNDyrqzRB— 18 September (@18September040) November 18, 2019
Aangezien een mens pas is vergeten als zijn of haar naam vergeten is, worden hun namen zichtbaar gemaakt. Daarmee ontstaat een gebroken namenlint door de stad: een monument dat de herinnering aan de weggevoerde Zaanse Joden levend houdt. De onthullingen vinden plaats op de volgende dagen:
Op maandag oktober:
- 10:00 uur: vier stenen bij de Bleekerstraat 39 voor het gezin Werner;
- 10:45 uur: drie stenen bij de Jonge Arnoldusstraat 104 voor het gezin Löwenstein;
- 11:30 uur : drie stenen bij de Noorderkerkstraat 4 voor het gezin Van Thijn.
Op dinsdag 26 oktober:
- 10:00 uur: drie stenen naast Peperstraat 86 in de A.F. de Savornin Lohmanstraat
(voorheen Fransestraat 1a) voor het gezin Vorst; - 10:45 uur: twee stenen bij de Oostzijde 151 voor het echtpaar Löwenstein.
Op woensdag 27 oktober:
- 10:00 uur: tien stenen bij de Hogendijk 80 voor het gezin Smit;
- 10:45 uur: twee stenen bij de Rozengracht 24 (voorheen Dampad 39b) voor het echtpaar IJzerkoper;
- 11:30 uur: drie stenen bij Damstraat 10 (voorheen Damstraat 4) voor het gezin Drilsma.
Op maandag 1 november:
- 10:00 uur uur: vier stenen bij Koerakinstraat 20 (voorheen Sophiastraat 13) voor het gezin Poppelsdorf;
- 10:45 uur: twee stenen bij het Hazepad 12 voor het echtpaar Drukker;
- 11:30 uur: drie stenen bij Vinkenstraat 92 voor het gezin Drukker.
Op dinsdag 2 november :
- 10:00 uur: één steen bij Breedweer 4 in Koog aan de Zaan (voorheen Breedweer 16) voor Meijer Kokernoot;
- 10:45 uur: drie stenen bij de Tuinstraat 78 voor het gezin Brilleslijper;
- 11:30 uur: twee stenen bij de Stationsstraat 65 voor het echtpaar Rosenbaum.
