De Zaanse politiek loopt niet warm voor een lokaal experiment met een basisinkomen, waar GroenLinks en de Partij voor de Dieren voor pleiten. Het huidige belasting- en uitkeringensysteem waarbij miljarden euro’s worden rondgepompt krijgt ook de handen niet op elkaar, maar een basisinkomen voor elke volwassene is een al te grote breuk met de gangbare praktijk.
Experimenten op kleine schaal zijn er zowel in eigen land als in het buitenland geweest, maar altijd bleken de kosten te hoog en niet op te wegen tegen de baten: mensen met een zorgenlozer bestaan. In Groningen wist een stichting twee maal 12.000 euro bijeen te brengen om één inwoner een jaar lang maandelijks 1000 euro te kunnen uitkeren, maar een derde ronde strandde wegens een tekort aan gulle gevers. De meeste Zaanse raadsfracties zagen vooral beren op de weg en vinden dat het onderwerp thuishoort in Den Haag en niet op de plaatselijke politieke agenda. VVD-fractievoorzitter Stephanie Onclin trok donderdagavond het felst van leer tegen het agenda-iniriatief en verweet GL en de PvdD een al te roze bril.
Ronduit tegen
Daar waar de voorstanders met rekenvoorbeelden kwamen die duidelijk moesten maken dat de betaalbaarheid geen onneembare horde hóeft te zijn, daar kwam de aanvoerster van de VVD met hele andere: alle nu bestaande voorzieningen in Nederland schrappen leidt tot een tekort van 70 tot 85 miljard per jaar; het huidige lage belastingtarief op arbeid van 37 procent gaat naar ruim 50 procent en op termijn stijgt dat zelfs door naar 70 procent. De groep werkenden slinkt en het aantal profiteurs stijgt. Een basisinkomen demotiveert mensen om te werken, betoogde Onclin. De VVD ziet veel meer heil in ‘investeren in de capaciteit van mensen om hun eigen geld te verdienen’.
Onuitvoerbaar
Het dichtst in de buurt van instemming met het voorstel voor een Zaanse pilot kwam Orlando Ronny Hellings van Denk, die sprak van een ‘nobel streven’. Maar ook van een lastig verhaal: nu al zijn er veel mensen die zich afvragen waarom ze elke morgen vroe\g hun bed uitkomen om naar hun werk te gaan terwijl anderen niets doen en evenveel of maar ietsje minder geld te besteden hebben. ‘Hoe zetten we een systeem op dat voor iedereen rechtvaardig voelt,’ vroeg hij zich af. Om meteen zelf met het antwoord te komen: sympathiek, maar praktisch onuitvoerbaar.
Basisbanen
Eylem Koseoglu (PvdA) constateerde dat een basisinkomen op lokaal niveau ‘gewoon niet kan’. En de PvdA staat sowieso sceptisch tegenover het concept. Daar speelt de vraag ‘kunnen we maatschappelijke problemen oplossen met het basisinkomen of moeten we kijken naar het stelsel van sociale zekerheid, zoals regelarme bijstand?’ Wat Koseoglu betreft moet eerder gedacht worden aan basisbanen – door de overheid in het leven te roepen wanneer te markt dat niet blijkt te kunnen – dan aan basisbedragen. En moet er gekeken worden naar de omstandigheden van werkende armen. ‘Een gelijk bedrag voor iedereen is dubieus: ook zeer vermogenden hebben er recht op. Hoe rechtvaardig is dat?’
Den Haag
De indieners van het agenda-initiatief Romkje Mathkor (GL) en Melchior Mattens (PvdD) hoorden het aan en telden hun knopen. Beiden hebben een achterban in Den Haag om de kar nationaal te trekken. Wethouder Natasja Groothuismink zei met veel interesse geluisterd te hebben naar, zoals voorzitter Hans Kuyper (Rosa) de discussie noemde, ‘clash van wereldbeelden’. Zij wees erop dat het ministerie moet instemmen met verzoeken voor experimenten en dat die vaak worden afgewezen. Gemeenten moeten ze bovendien zelf financieren. Het huidige stelsel behoeft aanpassingen, maar ook dat is landelijke politiek, aldus Groothuismink.
