Van Westzaan naar Joure. Van verval naar bloei en van hernieuwde verwaarlozing naar een trotse toekomst. Penninga’s Molen, eerder pelmolen De Jonge Dolfijn in Westzaan, is bijna in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht. Inclusief de Zaanse kleuren.
De Jonge Dolfijn werd in 1692 als papiermolen gebouwd voor Jelis Hendricksz. de Vries, die datzelfde jaar overleed. Tot rond 1717 werd hij ook wel De Gekroonde Handschaaf genoemd, mogelijk vanwege het houtzagersverleden van de toenmalige eigenaar. Na in handen te zijn geweest van verschillende eigenaren werd de molen in 1781 omgebouwd tot een gerstpelmolen. Na de plaatsing van een koppel maalstenen werd hij vanaf 1869 ook gebruikt voor het malen van rijst en koffiedoppen. Drie jaar later gaat weer een nieuwe eigenaar hem als foeragemolen gebruiken.
Koperenbergsepad
In Westzaan stond hij ten oosten van het dorp. Het pad naar de molen heette het Koperenbergsepad, naar de naam die de molen in de volksmond had: De Koperen Berg. Volgens de overlevering zou Jelis Hendricksz. de Vries namelijk ruzie hebben gekregen met de bouwer, waarna hij de rekening in kleingeld voldeed: een berg koperen munten. Nu heet dit pad de Jonge Dolfijnstraat, aan de noordkant van de begraafplaats.
Brand en blikseminslag
In de laatste decennia van de 19e eeuw raakte de molen in verval. Er woedde een kleine brand en de bliksem sloeg in, waardoor grote schade ontstond. Het gaf molenaar Auke Penninga de kans om de molen voor een mooie prijs te kopen en naar Joure te laten verschepen. Diens eigen Westersche Molen of De Westerberg was in april 1900 afgebrand. Kennelijk was de verzekering vlot met uitbetalen, want al in juni van dat jaar werd De Jonge Dolfijn uit elkaar gehaald en gingen de onderdelen met een zeilpraam over de Zuiderzee naar Friesland, om daar op de plek van Penninga’s oude molen aan de Schipsloot in Joure te worden herbouwd.
In de volksmond werd de als korenmolen herbouwde broodwinning van de Friese molenaar vooral bekend als Penninga’s Molen. Hij bleef tot 1936 in gebruik, maar daarna was er eigenlijk geen behoefte meer aan. In het gebied rond Joure werd vrijwel geen graan meer verbouwd. Het Zaanse verleden leek zich te gaan herhalen: vanwege slecht onderhoud en weersinvloeden kwijnt de molen weg.
In de jaren 60 zitten er inmiddels grote gaten in en is van de wieken weinig meer over. Maar in 1968 ontfermt de twee jaar eerder door particulieren en overheid opgerichte Stichting Penninga’s Molen zich over de bouwval. Een jaar later wordt begonnen met de restauratie, die 250.000 gulden zou gaan kosten.
De restauratie geldt als één van de eerste grote projecten op molengebied en heeft zo de aanzet gegeven tot prachtige restauraties elders in Nederland. Een grappig detail: het bulletin van de stichting die zich het lot van Penninga’s Molen aantrok heet De Kooperen Berg. Waarmee Zaanse dwarsheid tot op heden voortleeft aan de andere kant van de Afsluitdijk.
Op 10 mei 1972 draait de molen weer, ditmaal bemand door vrijwilligers. Momenteel zijn dat een vijftal gecertifceerde molenaars en een aspirant-molenaar, die de opleiding volgt op zijn thuisbasis.
In 2007 werd de molen opnieuw gerestaureerd en nu is de klus om het rijksmonument zijn oorspronkelijke vorm terug te geven in de afrondende fase. In september werden de staart en de korte en lange schoren aangehangen en de beide roeden gestoken.
Elke zaterdagmorgen open
Iedere zaterdag is Penninga’s Molen van 9:00 tot 12:00 uur geopend voor bezoek, wordt graan tot meel gemalen en kunnen producten aan de molen worden gekocht. Daarnaast wordt geleverd aan de plaatselijke bakker en supermarkt.
