Twee eigenaren van RegioZorgWest (Zaanstad) en RegioZorgZuid (Tilburg) uit Hillegom en IJmuiden zijn deze week opgepakt op verdenking van een miljoenenfraude met persoonsgebonden budgetten (pgb’s). De zuidelijke vestiging is des duivels dat hun organisatie in verband wordt gebracht met de malversaties.
De beide Noord- en Zuid-Hollandse verdachten zijn op papier eigenaar van RegioZorgZuid, naar volgens teamleider Rien Schraven uit Goirle opereerden de vestigingen de afgelopen jaren los van elkaar. ‘Wij werken in Tilburg op een totaal andere wijze en hebben helemaal niets met deze heren van doen,’ zei hij tegen het Brabants Dagblad. Schraven overweegt een gang naar de rechter om zijn naam te zuiveren. ‘Het is een drama. Vorig jaar nog zijn wij door de inspectie positief beoordeeld op het leveren van goede zorg. Nu is het een nachtmerrie.’
Geen alarm geslagen in Noord-Brabant
RegioZorgZuid biedt in Tilburg en Goirle hulp aan 22 verstandelijk gehandicapte jongeren of leeftijdgenoten met een ernstige stoornis. De vestiging in Zaanstad sloot afgelopen mei al de deuren. Het onderzoek naar de vermeende fraude kwam eind vorig jaar op gang, nadat er bij de gemeente Zaanstad signalen binnen waren gekomen over slechte of vrijwel ontbrekende begeleiding van de jonge cliënten. In Tilburg is daarvan geen sprake geweest.
Volgens het Openbaar Ministerie hebben de directeuren Martin M. en Walter S. vermoedelijk voor vier miljoen euro gefraudeerd. Het OM meldt dat het strafrechtelijke onderzoek nog in volle gang is. Naast de beide directeuren zijn ook twee leidinggevenden door de politie gehoord. Daarnaast worden vijf rechtspersonen (waaronder bewindvoeringsbureaus) verdacht van strafbare feiten.
Andere strafzaak
Op de dag de beide bestuurders werden opgepakt, werden in een andere grootscheepse pgb-fraudezaak tegen vier verdachten gevangenisstraffen tot drieënhalf jaar geëist. De twee hoofdverdachten wonnen met hun Schiedamse zorgbureau het vertrouwen van tientallen cliënten en maakten hen volgens Justitie daarna geld afhandig. Daarnaast zou het kwartet een ambtenaar van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) hebben omgekocht om indicaties voor cliënten te verhogen en te verlengen.
Volgens het OM hadden de verdachten de controle over meer dan 50 rekeningen van budgethouders en hengelden ze daarmee meer dan 1,2 miljoen euro binnen. Een medewerker van een zorgstichting regelde de valse facturen waarmee de pgb’s werden verantwoord.
Lange geschiedenis van fraude
Al in 2012 werd bekend dat er voor tientallen miljoenen euro’s gefraudeerd werd met persoonsgebonden budgetten. Malafide zorg-en bemiddelingsbureaus speelden daarbij een grote rol, maar ook zorgvragers die hun budget voor andere doeleinden gebruikten dan het inkopen van hulp. In 2013 werd voor elf miljoen euro aan pgb-fraude ontdekt. Maar goedwillende pgb-houders kunnen niet checken of een zorgverlener wel betrouwbaar is. Het ministerie van Volksgezondheid houdt namelijk geen zwarte lijst bij.
Staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid zei enkele jaren geleden dat het aanleggen van een zwarte lijst van pgb-fraudeurs niet mogelijk is in verband met de privacy. Maar pgb-houders draaien op voor de schade die ontstaat door een frauderende zorgverlener. De Inspectie voor de Gezondheidszorg doet onderzoek naar de kwaliteit van zorgverleners en de rapporten worden op de website van de inspectie gezet. Het gaat daarbij om instellingen die bezocht zijn omdat de kwaliteit van de zorg er mogelijk in het geding was. Op de site van de Inspectie voor de Gezondheidszorg is overigens niets de vinden over RegioZorgZuid. Maar ook al zou dat wel het geval zijn: de rapporten vertellen cliënten niet of er mogelijk fraude in het spel is.
Voormalige cliënten van RegioZorgWest kregen na het opheffen van die zorgorganisatie rekeningen van het Zilveren Kruis Zorgkantoor om onterecht ontvangen pgb’s terug te betalen. Na een rechtszaak werd door Zilveren Kruis onderzocht in hoeverre de pgb-houders te goeder trouw waren. Wanneer hen niets te verwijten valt, wordt het bedrag kwijtgescholden.
Kostbaar onderzoek
Onderzoeken naar misbruik van pgb’s zijn arbeidsintensief en dus duur. De Algemene Rekenkamer becijferde in 2015 dat de opsporing en vervolging veel meer kostte dan dat het opleverde. De Inspectie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid spendeerde volgens de rijksrekenmeesters toen gemiddeld 4000 uur aan één pgb-fraudezaak. Deze tijdsduur is mogelijk inmiddels ingekort omdat de betaling van zorgverleners sindsdien is neergelegd bij de Sociale Verzekeringsbank. Maar een cliënt kan ook bij de SVB niet terecht voor een lijst met onbetrouwbare zorgverleners.
Het persoonsgebonden budget werd in 1995 geïntroduceerd door de toenmalige staatssecretaris Erica Terpstra. Het idee was dat wanneer mensen zelf de regie voeren, dat leidt dat tot passender en goedkopere zorg. In 1998 waren er 13.000 pgb-houders, in 2011 was dat aantal vertienvoudigd tot 139.000. Door het succes groeiden de kosten voor het pgb tot 2,7 miljard euro per jaar. Maar de verwachting dat de overige zorg goedkoper zou worden, kwam niet uit. Ook die werd alleen maar duurder.
Pgb-houders met een verstandelijke handicap, geestelijke problemen of dementie zijn een ideale prooi voor malafide tussenpersonen en bemiddelingsbureaus die hun het administratieve werk uit handen zeggen te nemen en ondertussen slechts uit zijn eigen gewin. En ook cliënten zijn – uiteraard – niet allemaal even zuiver op de graat.
