Op deze Internationale Vrouwendag pleit Neerlandicus Jan Stroop ervoor om een plein te vernoemen naar Dr Jo Daan, vooraanstaand dialectologe en ‘onvergetelijke hoofdpersoon’ in de boekenreeks Het Bureau van J.J. Voskuil. Zij werd in 1910 geboren in Krommenie en stierf in 2006 in Deventer. Een blijvende herinnering aan haar in Zaanstad wordt volgens haar vroegere medewerker ‘hoog tijd’.
Johanna Catharina (Jo) Daan werd door Voskuil gebruikt voor het personage Dé Haan, hoofd van de afdeling dialectologie van het A.P. Beerta-instituut. Daan werkte net als Stroop voor het P.J. Meertens-Instituut dat de inspiratiebron voor Het Bureau vormde – Stroop vinden we daarin terug als haar medewerker Flip de Fluiter. Daan ‘wist met dat hele Bureau niet goed raad,’ zei Stroop in zijn afscheidswoord bij haar uitvaart in 2006. ‘Ze had ’t gevoel dat dat heel vijandig was over haar en ook oneerlijk. Als je in Dé Haan Jo Daan ziet heeft ze daar wel gelijk in. Gelukkig heeft ze publiekelijk haar gram kunnen halen in ’t programma van Hanneke Groenteman, waar ze luid en duidelijk meedeelde dat ze nooit boeken las van iemand die ze niet mocht. Een buitengewoon slim excuus natuurlijk om Voskuils boeken niet te hoeven lezen.’
Daan was de dochter van de Zaanse Cornelia van Vliet en de Fries Mertinus Everhardus Daan. Twee jaar na haar geboorte verhuisde het gezin uit de Zaanstreek naar Amsterdam, waar vader als onderwijzer meer kon verdienen. Maar de jongste dochter van het gezin bleef zich altijd een Zaanse voelen, grotendeels doordat haar moeder het dialect trouw bleef.
P.J. Meertens-Instituut
Na een studie Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, werkte Daan van 1939 tot 1975 als medewerker en hoofd van de afdeling Dialectologie van het Amsterdamse P.J. Meertens-Instituut en was als zodanig van grote betekenis voor de studie van de variatie binnen het Nederlands. Haar proefschrift gaf een uitgebreide karakterisering van het dialect van Wieringen niet lang voordat de aanleg van de Amsteldiepdijk een feit werd, waarmee Wieringen eiland-af af en het Wierings begon te veranderen. Daan droeg later veel bij aan de belangrijkste dialectologische atlassen van haar periode. Ze heeft ook enkele tekstedities van het werk van Gerbrand Adriaensz. Bredero op haar naam staan en studies over de taal van Nederlanders die naar de Verenigde Staten geëmigreerd zijn. Veel meer over Jo Daan vindt u hier.
