Vier raadsfracties, de actiegroep Afval scheiden ja, Kliko’s Nee en ambtenaren hebben samen een voorstel gemaakt om in Saendelft een van de rest van de gemeente afwijkende manier van afvalinzameling op te tuigen. Angst dat andere delen van Zaanstad dezelfde behandeling zullen claimen is er niet: dat zal zo nodig elke keer per wijk opnieuw gewogen moeten worden en de precedentwerking wordt klein geacht.
Een afwijking van het huidige algemene beleid ten behoeve van één specifieke wijk ‘leidt niet automatisch tot een recht bij andere wijken of belanghebbenden voor specifiek beleid,’ aldus het voorstel, al is het gevolg wel dat in voorkomende gevallen gedetailleerder moet worden gemotiveerd waarom het Saendelft-model al dan niet gevolgd zal worden. ‘Wel geldt hierbij het gelijkheidsbeginsel. Wanneer een nieuw geval gelijk is aan het voorgaande zal de overheid gelijk moeten handelen. Dit laatste zou ook weer leiden tot een toename van de inefficiëntie in het inzamelsysteem, wat weer een lagere milieurendement zal opleveren en toename van kosten.’ Voer voor nadere beschouwingen, kortom, vooral ook omdat de hele gemeente via de afvalstoffenheffing meebetaalt aan de proef in de wijk van Assendelft.
Alleen ondergronds
Het gaat allemaal om het ondergronds gescheiden afval inzamelen in Saendelft. Elders gebeurt dat alleen met restafval en moet al het overige huisvuil over drie verschillende rolcontainers worden verdeeld, maar Saendelft heeft geen zin in al die kliko’s: geen plek voor in een wijk die ontworpen is rond een ondergrondse inzameling, zo luidt de kritiek. Dat andere wijken evenmin ontworpen zijn voor drie grote bakken voor elk huishouden speelt daarbij geen rol. Saendelft kreeg na hevige protesten – nu gebracht als ‘burgerparticipatie’ – een proef toegezegd: een ondergrondse GFT-inzameling. In het nieuwe voorstel wordt die proef langer (één jaar) en komt er ook een ondergrondse inzameling van PMD voor de duur van één jaar. Hiervoor worden de containers gebruikt die nog in de wijk staan en die zouden worden weggehaald om over de rest van de gemeente te worden verdeeld.
Start op 1 mei
De proef bij alle laagbouw moet op 1 mei 2020 starten en na een jaar worden geëvalueerd. In dat jaar moeten de bewoners van Saendelft laten zien dat ze net als in de rest van Zaanstad minder restafval gaan produceren en dat de kwaliteit van het ingezamelde GFT en PMD niet lijdt onder de gekozen werkwijze. Daarna moet de gemeenteraad beslissen of de proef als normale werkwijze wordt voortgezet in dit deel van de gemeente. Om aan de criteria te voldoen mogen gedurende het eerste half jaar van de proefperiode de ingezamelde GFT-vrachten niet dusdanig vervuild zijn (meer dan vijf procent) dat HVC meer dan twee maal de partij afkeurt. In de tweede zes maanden mag HVC niet meer dan één keer een vracht afkeuren.
Aparte analyse
Van elke inzameling van GFT worden de resultaten teruggekoppeld naar de actiegroep. De hoeveelheid in te zamelen GFT mag over een jaar gezien bovendien niet lager zijn dan de helft van die in de rest van Zaanstad. Wat PMD betreft wordt er drie keer een sorteeranalyse uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau (niet zijnde HVC), specifiek voor Saendelft en wel na vier, acht en twaalf maanden. Tijdens deze sorteeranalyse wordt de vracht van Saendelft apart onderzocht op de aanwezige vervuiling. Deze mag niet hoger zijn dan de standaard voor Zaanstad, die op tien procent ligt. De resultaten worden teruggekoppeld aan de actiegroep en de laatste analyse wordt gebruikt om het eindresultaat van de proef in beeld te brengen. Door de terugkoppelingen kan Afval scheiden ja, Kliko’s Nee zo nodig tussentijds nog bijsturen als het fout dreigt te gaan.
Veel kliko’s = einde proef
Het doel om restafval te verminderen is ook van toepassing op de proef in Saendelft. Jaarlijks wordt in Zaanstad twee keer een sorteeranalyse gemaakt van het restafval uit diverse wijken. Dit gebeurt al jaren ook in de wijk Saendelft. In de proefperiode vallen de sorteeranalyses in mei en oktober. Op basis van de resultaten wordt met de gemeente besproken welke acties en communicatie nodig zijn om het restafval te verminderen. Uit een laatste meting moet blijken of de hoeveelheid PMD in het restafval minder is geworden dan bij de laatste meting in september 2019. De proef krijgt sowieso geen voortzetting als meer dan 50 procent van de huishoudens in Saendelft voor 1 mei 2020 of voor het einde van de proefperiode kiest voor minicontainers aan huis. Het aantal kliko’s in de wijk wordt zowel aan het begin als aan het einde van de proef geteld.
Kosten 122.000 euro
Volgens het voorstel houdt Saendelft 165 ondergrondse containers in de wijkverdeeld over restafval, papier en karton, PMD en GFT. De eenmalige extra kosten bedragen circa 122.000 euro. Er is 54.000 euro nodig voor de lease, het beheer, het onderhoud en het legen van de containers die al in de wijk aanwezig zijn. Dat containers uit Saendelft niet elders kunnen worden ingezet betekent dat er nieuwe moeten worden bijbesteld voor andere wijken. Op grond van jurisprudentie dienen de kosten van de proef in Saendelft of eventuele meerkosten van het inzamelsysteem in Saendelft door alle huishoudens van Zaanstad samen gedragen te worden. Het voorstel voor de proef is van D66, de Partij voor Ouderen en Veiligheid, de VVD en Liberaal Zaanstad. De eerste opzet van een minder uitgebreide proef werd door de bewoners verworpen.
