De vroegere Koloniën van Weldadigheid, die in Nederland en België aan het begin van de negentiende eeuw werden opgezet voor de armenzorg, krijgen mogelijk in juli een plaats op de Unesco-werelderfgoedlijst.
De ‘pauperparadijzen’ zijn ’s werelds eerste en meest grootschalige voorbeelden van landbouwkoloniën voor armoedebestrijding. Ze werden gesticht in de tijd dat Nederland en België nog één land waren, vandaar de gezamenlijke voordracht. Ook vanuit de Zaanstreek werden er wezen en armoedzaaiers naartoe gestuurd. Minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) en haar Vlaamse collega Matthias Diependaele (Onroerend Erfgoed) hebben vandaag afgesproken dat België namens beide landen de aanvraag bij Unesco zal indienen. De stuurgroep die de gezamenlijke voordracht coördineert droeg het nominatiedossier vandaag in de Vlaamse Weldadigheidskolonie Wortel over aan beide bewindslieden.
Begin juli wordt tijdens een zitting van het Werelderfgoedcomité in het Chinese Fuzhou beslist over de voordracht. In Nederland lagen de Koloniën van Weldadigheid veelal in Drenthe. Ze werden vanaf 1818 gesticht door de Maatschappij van Weldadigheid met als doel arme mensen om te vormen tot eerzame burgers. Dat gebeurde onder andere door ze nieuwe landbouwgrond te laten ontginnen en bewerken.
Komt dat zien! Zondag 2 februari om 16.30 uur.
Nieuw programma op RTL 4…Nederland Ontdekt.
In deze eerste aflevering bezoekt Inge de Bruijn de Koloniën van Weldadigheid.
Bij Tijd voor Max vertelde ze hoeveel indruk… https://t.co/QXZUT3YcZf
— Museum de Proefkolonie (@deproefkolonie) January 17, 2020
Utopie met schaduwzijden
Van de zeven oorspronkelijke koloniën worden er nu vier voorgedragen. Dat zijn Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen in Nederland en Wortel in Vlaanderen. In deze plaatsen zijn nog veel landschapselementen en gebouwen uit de negentiende eeuw bewaard gebleven. ‘De Koloniën van Weldadigheid zijn een plek op de Werelderfgoedlijst waard. Ze maken een periode uit de geschiedenis zichtbaar van verheffing van kansarme groepen. Hier gingen bijvoorbeeld – bijna een eeuw voordat er leerplicht was – alle kinderen naar school. De utopische ambities hadden voor vele generaties kolonisten ook schaduwkanten. Zo was er in dit bijzondere experiment vaak sprake van dwang. En een deel van de kolonisten lukte het maar niet om terug te keren naar de reguliere samenleving,’ aldus Van Engelshoven.
Verplichtingen
Vermelding op de Werelderfgoedlijst is een internationaal teken van waardering. Het onderstreept dat dit erfgoed als onvervangbaar en uniek wordt beschouwd voor de wereldgemeenschap. De plaatsing op de lijst levert vergaande verplichtingen op, zo ondervindt de provincie Noord-Holland momenteel bij de gewenste verbindingsweg tussen de Ai en de A9, die de op de erfgoedlijst geplaatste Stelling van Amsterdam doorkruist en waar Unesco zich dus tegen verzet.
