De havens van Zaanstad en Amsterdam zijn straks met de Noordzee verbonden door de grootste zeesluis ter wereld. De stalen deuren van 72 meter lang en elf meter breed worden in Zuid-Korea gemaakt, vanwege de prijs-kwaliteitverhouding. De afbouw gebeurt vanaf midden 2018 in Nederland.
Er hangt veel af van de sluis bij IJmuiden. Die moet onze regio bereikbaar houden voor alsmaar groter wordende zeeschepen, die wat Zaanstad betreft vooral vol cacaobonen, stijfsel, oliën en vetten voor consumptiedoeleinden en hout mogen zitten. Tegelijkertijd beschermt hij een deel van het land tegen hoog water en een stijgende zeespiegel. De huidige Noordersluis bereikt in 2029 het einde van de technische levensduur en is te klein geworden voor de enorme schepen van vandaag.
De nieuwe zeesluis wordt zoveel mogelijk toekomstproof gebouwd. De bedoeling is dat Nederland er minimaal twee eeuwen mee vooruit kan. ‘Ons land moet ook droog blijven als de zeespiegel stijgt’, stelt Kristian Koreman van ZUS, het architectenbureau dat vanuit landschappelijke inpassing betrokken is bij het ontwerp.
Butler
‘De zeewerende functie van het complex is gesteld op 8,85 meter. Daarom hebben we een hogere wand in het ontwerp moeten opnemen. Niet ideaal, maar we hebben van de nood een deugd gemaakt door ook een soort balkon te maken, compleet met mooie verlichting en een strakke railing. Hetzelfde geldt voor de bedieningsgebouwen langs de sluis. Om reflecties in de ramen te voorkomen, dienen deze onder een hoek van 15 graden te staan. Daarom hebben we de gebouwen in hun geheel 15 graden gekanteld. Het grote en de twee kleinere bedieningsgebouwen hangen daardoor als een soort uitnodigende butler over de sluis heen, wat een bijzonder perspectief geeft,’ aldus Koreman.
Als voorzitter van de Commissie Stedelijk Schoon Velsen werd Miranda Reitsma al in een vroeg stadium betrokken bij het ontwerp. Een uitzonderlijk project, vindt zij. ‘Nederland heeft natuurlijk een lange traditie als het aankomt op het bouwen van bruggen en sluizen. Daar mogen we trots op zijn. Daarom is het logisch dat er ook aandacht is voor de esthetische kant van het complex. Voorafgaand heeft de gemeente een beeldkwaliteitsplan opgesteld, waarin zaken als materiaalgebruik, kleur en vormtaal aan de orde komen. Waar eindigt de sluis? En waar begint het landschap? Die vragen waren de rode draad in de voorbereiding. Natuurlijk moet een zeesluis eerst en vooral functioneel zijn, maar voor omwonenden is het ook belangrijk hoe hij eruit ziet.’
Bouw volgen
Om de bouwwerkzaamheden van dichtbij te bekijken, heeft aannemersconsortium OpenIJ een uitkijkpunt gebouwd ten noorden van de Noordersluis. Het uitkijkpunt is twaalf meter lang, drie meter breed en zes meter hoog. Op het plateau kunnen maximaal 50 mensen staan om de werkzaamheden te volgen. Het uitkijkpunt staat binnen de hekken van het bouwterrein van OpenIJ (herkenbaar aan de bouwkeet) en is te vinden door de borden OpenIJ te volgen.
Sinds 30 maart is het Sluis- en Haven Informatie Punt (SHIP) op het sluizencomplex open met een vaste en een wisseltentoonstelling over het Noordzeekanaalgebied en de nieuwe sluis. Bij de realisatie daarvan was ook de gemeente Zaanstad betrokken.
